Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
I.Zhistoriiiteoriimediów
kraniecwyznaczamodelautorytarny,gdziemediamasowesąściślepodporząd-
kowanewładzypolitycznejiożadnejswobodzieichdziałanianiemożebyćmo-
wy(jaknp.wIranie,KoreiPółnocnej,ChinachczynaKubie).Naszczęścielicz-
batychpaństwwostatnimćwierćwieczuzmalała,awiększośćznichsytuujesię
gdzieśpomiędzyobydwomawariantamibiegunowymi.
'KSZTAŁTOWANIESIĘSYSTEMUMEDIÓW
Jużpojawieniesiępierwszychgazet(wwiekuXVII),działającychwpojedyn-
kę,poddanychścisłejkontroliimającychniewielkikrągczytelników,rodziłoin-
telektualneożywienieipolitycznyfermentwśródówczesnychelit,przyspieszając
procesyprzemian,któreostateczniedoprowadziłydoobaleniasystemufeudalne-
go.Trudnojednakmówićnatymetapierozwojuprasyosystemiemediów.Nie
sposóbrównieżprzypisaćcechysystemowościgazetomdziałającychwXVIIIwie-
ku,awięcjużwwarunkachrodzącejsiędemokracjiorazwielkiegoprzyspieszenia
cywilizacyjno-gospodarczego.Mimorosnącejroliprasynadalbyłaonadośćsła-
bymogniwemsystemuspołecznego,wwiększymstopniupodlegającymjegouwa-
runkowaniomniżwywierającymwpływnaotoczenie.Dopierowdrugiejpołowie
XIXstuleciauwidoczniłysięprocesy,którewzmacniałyznaczenieprasy,czyniąc
zniejwzględnieniezależnyczynnikwpływuspołecznego.Wiązałysięoneziloś-
ciowymijakościowymrozwojemsamychgazet,aletenniemógłbysiędokonać,
gdybynieszerszezmianyspołeczne,tworzącenowy,jużnieelitarny,alemasowy
rynekczytelniczy:upowszechnienienaukiczytania,rozszerzenieprawwyborczych,
powstaniewielkomiejskichskupisk,ogólnywzrostzamożności.
Pierwszezmianyjakościowe,dająceasumptdomówieniaonarodzinachsyste-
muprasy,dokonałysięwStanachZjednoczonychwpołowieXIXwieku.Zpew-
nościąnależydonichpowstaniew1848rokupierwszejagencjiprasowej,Asso-
ciatedPress,którawykorzystującwynalazektelegrafu,stworzyłaogólnokrajową
siećobieguinformacji,znaczniepodnoszącąatrakcyjnośćgazet.Sprzyjałotoza-
kładaniunowychgazet,awzrostichliczbynieuchronnieprowadziłdozmianja-
kościowych.ZapoczątkowalijetrzejprzedsiębiorczybraciaScripps,skupującysłabe
gazetywnajwiększychmiastachamerykańskichiłączącyjewpierwszynaświecie
„łańcuchgazet”,inicjująctymsamymprocesykoncentracjiprasy.Dośćszybko
skupiliwswoichrękachdwadzieściatrzygazetynatereniecałegokraju,anowe
zasadyzarządzaniairedagowaniagazet(ujednolicenieformuły,wymianamateria-
łówitp.)ujawniłyekonomicznezaletykoncentracji–spadekkosztów,wzrostna-
kładów,większezyski(Sandman,Rubin,Sachsman1976).
