Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
BożenaKucała
nienatylebliska,abymogłabyćpostrzeganaistudiowanajakopreludium
doobecnychczasów.Wlatach80.paniTatcheruczyniłaznwiktoriańskich
wartości”-wśródktórychwymieniałapoczucieodpowiedzialności,samo-
dzielność,szacunekdosamegosiebie,gotowośćdopomocybliźniemu,dumę
zeswojegokraju-ideologicznąpodstawęswegoprogramupolityczno-gospo-
darczego.Wedługniejwymienionecechytonietylkowartościnwiktoriań-
skie”-towartościnwieczne”(cyt.zaSamuel1998:334).Zorganizowanaprzez
MuzeumWiktoriiiAlbertaw2001rokuwystawazatytułowananWymyślając
NowąBrytanię-wiktoriańskawizja”miałanacelupokazaniewspółczesnym
Brytyjczykom,jakwieleważnychwżyciuspołecznym,politycznymikultural-
nyminstytucjimaswekorzeniewXIXstuleciu(por.Bud2001:3-5).
Whistoriiangielskiejprozypowieśćwiktoriańskamautrwalonąpozy-
cjęjakomodeltradycyjnejpowieścirealistycznej,traktowanyprzezkolejne
pokoleniapisarzyalbojakkonwencjawartanaśladowaniairozwijania,albo
-przeciwnie-jakforma,którąnależyodrzucić,abyskierowaćliteraturęna
nowetory.DającysięzaobserwowaćodpoczątkuXXwiekuantagonizmmię-
dzytendencjąrealistycznąaeksperymentalnąwangielskiejpowieści(Lodge
1983:41-52)wdużejmierzedajesięokreślićjakoprzeobrażeniastosunkudo
ukształtowanegowXIXwiekumodelu.Moderniścidefiniowalisięwopozy-
cjidowiktoriańskichprzodków,świadomieizdecydowanieszukającnowych
perspektywinowychtechnik.Kanonicznadziśpozycjapisarzymodernistów
niemożejednakprzesłaniaćoczywistegofaktu,żenawetwokresienajwiększe-
gonasileniaeksperymentupowieśćrealistyczna,korzeniamisięgającaepoki
wiktoriańskiej,cieszyłasięwielkąpopularnościązarównowśródtwórców,jak
iodbiorców.LatapoIIwojnieświatowejprzyniosłyseriędeklaracjimłodego
pokoleniapisarzy,odrzucającychtendencjeeksperymentalneiotwarcieprzy-
znającychsiędoartystycznegopokrewieństwazmistrzamiprozywiktoriań-
skiej.Gdywroku1979B.S.Johnson,jedenznielicznychwswympokoleniu
pisarzyposzukującychnowychśrodkówwyrazu,oskarżałwspółczesnychoza-
chowawczośćikonserwatyzm,sformułowałtenzarzutjakopisaniepowieści
neodickensowskiejstolatpoDickensie(Johnson1977:154-155).Bezwątpie-
nianiejestprzypadkiem,żeuchodzącazapierwsząangielskąpowieśćpost-
modernistycznąKochanicaFrancuza(TeFrenchLieutenant’sWoman,1969)
JohnaFowlesawswejwarstwiefabularnejnaśladujeprozęwiktoriańską.Pi-
sarzuznałzapewne,żeeksperymentbędzienajbardziejwyrazistywzestawie-
niuzwiktoriańskimformatemitematyką.Zdzisiejszejperspektywymożna
stwierdzić,żespórzwolennikówtradycjiieksperymentustraciłnaostrości,
apowieśćangielska,pozostajączasadniczowiernątradycjimimetycznej,zpo-
wodzeniemprzyswoiłasobiepewneelementytechnicznychinnowacji.
Wyrazemzainteresowaniazarównoproząwiktoriańską,jakiwiktoriańską
epokąjestlicznagrupapowstałychwostatnichdekadachXXinapoczątku
XXIwiekupowieści,którychfabułazbudowanazostałanaodniesieniachdo
