Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Od1906do1915rokuWalewskawspółpracowałatakżezinnymliberalnym
dziennikiem–nNowąGazetą”,kontynuatorkąnGazetyHandlowej”21jakoorga-
nuprasowegoZwiązkuPostępowo-Demokratycznego,skupiającegoninteligen-
cjęliberalnąinajbardziejświatłeelementymieszczaństwa”22.nNowaGazeta”od
1906rokuwydawanabyłaprzezekonomistę,dziennikarzaiwolnomyślicielaSta-
nisławaKempnera,rzecznikaasymilacjiŻydów23.Odkwietnia1906domaja
1907rokupismoukazywałosiępodinnymtytułem–nLudzkość”24.Wokre-
sierewolucji1905–1907nNowaGazeta”nwysuwałapostulatyzmianyustroju
wRosjinakonstytucyjno-parlamentarny”,nsympatyzowałazruchemrobotni-
czym”isolidaryzowałasięzludowcami,tzw.zaraniarzami25.ChoćWalewska
unikałapublicznychdeklaracjipolitycznych,napodstawiejejaktywnościnała-
machnPrawdy”inNowejGazety”możnaprzypuszczać,żeskłaniałasięwstro-
nęwartościliberalnych,tymbardziejżewśródnwspółpracowników«Nowej
Gazety»znajdowałosięwieleosóbbezpośredniozaangażowanychwdziałalność
politycznąikulturalnąZPD”26.W1906roku,wczterymiesiąceprzedrozpoczę-
21
ZwiązekPostępowo-Demokratyczny,PostępowaDemokracja,Pedecja–partiapolityczna
założonawgrudniu1904r.wKrólestwiePolskim,łączącawprogramieświatopoglądle-
wicowejinteligencjiiwskazaniapozytywizmu;skupiałagłównieinteligencję;wprogra-
miepolitycznymwysuwałahasłaautonomiiKrólestwaPolskiego,zsejmemwWarszawie,
iustawodawstwasocjalnego;wprogramierolnym–przeprowadzenieparcelacji;program
oświatowy(szkoły,czytelnie,biblioteki,odczyty)ispołeczny(spółdzielczość,domyludo-
we,szpitale,ochronki)PedecjirealizowałoTowarzystwoKulturyPolskiej;ZwiązekPostępo-
wo-DemokratycznywystępowałprzeciwkoprogramowiNarodowejDemokracji.W1906r.
prawicaZwiązkuPostępowo-DemokratycznegoutworzyłaPolskąPartięPostępową(PPP),
którawrokunastępnympołączyłasięzdawnąlewicąZwiązkuPostępowo-Demokratycz-
negoiutworzyłaPolskieZjednoczeniePostępowe(PZP);w1909r.PPPponowniewystą-
piłazPZP;w1919r.PPPweszładoZwiązkuLudowo-Narodowego.Organamiprasowymi
Pedecjibyłam.in.nPrawda”inGazetaHandlowa”;głównymidziałaczamibyliAleksander
ŚwiętochowskiiAleksanderLednicki.Zob.ZwiązekPostępowo-Demokratyczny,w:Encyklo-
pediapowszechnaPWN,2006,http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Zwiazek-Postepowo-De-
mokratyczny;4002410.html(dostęp6.12.2016).
22
Z.Kmiecik,Prasapolskawzaborzerosyjskimwlatach1905–1915...,s.64.
23
M.Fuks,Warszawskaprasażydowskawjęzykupolskim,nRocznikHistoriiCzasopiśmiennic-
twaPolskiego”1976,t.15,nr2,s.223.
24
Z.Kmiecik,Prasapolskawzaborzerosyjskimwlatach1905–1915...,s.64.
25
26
Tamże,s.64–65.
Tamże,s.64.
12
