Przygotowana monografia pedagogiczna jest efektem trzyletnich studiów teoretycznych dotyczących edukacji dorosłych na Górnym Śląsku od Wiosny Ludów do wybuchu pierwszej wojny światowej. Specyficzna sytuacja polityczno-społeczna Górnego Śląska w latach 1848–1914 znacząco wpłynęła na rozwijające się formy pracy z dorosłymi, popularyzowane treści edukacyjne oraz dynamikę prowadzonych działań. Prekursorzy pracy oświatowej: Józef Lompa, Emanuel Smołka, Józef Łepkowski i Karol Kosicki, świadomi braku kadry gotowej podjąć pracę dla ludu górnośląskiego, organizowali nowe siły popularyzujące wiedzę i budzące ducha narodowego. Poziom wykształcenia ludu polskiego zadecydował o kierunkach rozwoju edukacji dorosłych na tym terenie. Przede wszystkim istniało zapotrzebowanie na wiedzę ogólną, społeczno-moralną, religijną i zdrowotną. Z edukacją i wiedzą łączono nadzieje na poprawę warunków pracy i życia mieszkańców Górnego Śląska. Mimo że redaktorzy pism polskich regularnie stawali przed kratką sądową, działacze skupieni wokół towarzystw oświatowych odwoływali zebrania z powodu braku sali, dyrygenci chórów polskich na skutek prześladowań opuszczali ziemię górnośląską, a działacze polskiego ruchu bibliotecznego, teatralnego i śpiewaczego z powodu cenzury nie mogli rozwinąć działalności na szeroką skalę, nie rezygnowano z podejmowanych inicjatyw. Praca oświatowa działaczy Górnego Śląska budzi duże zainteresowanie i podziw współczesnego czytelnika. Niech pamięć o nich będzie zawsze żywa i nie zabraknie tych, którzy przekażą ją kolejnym pokoleniom!
