Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Abramowskistworzyłwłasnąoryginalnądoktrynęfilozoficzną,wktórejcen-
trumumieściłczłowiekawrazzjegopotrzebami.Ztegoteżpunktuwidzenia
rozpatrywałwszelkiezjawiskaspołeczno-polityczne,ekonomiczneisocjalne.
Przyznającwartościommoralnymnadrzędnąrolęwżyciujednostkiispołeczeń-
stwa,udowadniał,żerozwiązywanieproblemówspołecznychniemożeobejśćsię
bezrefleksjietycznej.
JaktrafniezauważyłRemigiuszOkraska,tenpolskimyślicielidziałaczspo-
łecznyfunkcjonujewspółcześniewświadomościwieluludziwdwojakiejroli:
Popierwszejakoktośnakształtanarchisty:zdecydowanykrytykodgórnegoprzymu-
su,instytucjipaństwa,zwolennikoddolnychinicjatywspołecznych,socjalistakryty-
kującymarksizmzpozycjiwolnościowych,piewcawyzwoleniajednostekzwięzina-
rzuconychprzezinstytucje.Podrugie,kreślisięjegoportretjakoswoistegoświętego–
wznaczeniukogośtakuduchowionegoiunoszącegosiępółmetranadziemią,rozta-
czającegoauręmiłościiwyrozumiałościniczymskrzyżowanieBuddyiśw.Franciszka9.
Dualizm,zjakimwspółcześnipostrzegajądorobekmyślowyAbramowskiego
idziałalnośćspołeczno-polityczną,niejestniczymnowym.Jegowybitnaaktywność
natychpolachbudziłabowiemzawszeskrajneemocje.Zjednejstronycharaktery-
zowanojegopoglądyjakopostępoweihumanistyczne,zdrugiejzaśocenianoje
jakozachowawczeirewizjonistyczne.Doszukiwanosięwnichanarchizmu–albo
łagodnegoikonstruktywnego,alboteżtwardegoiskrajnego.Dziś,poupływiepo-
nadstulatodjegośmierci,istniejepotrzebawyważonegospojrzenianajegointelek-
tualnydorobek,zeszczególnymuwzględnieniemmyślipolitycznej,społecznej,etycz-
nejiestetycznej.Owaspuściznaintelektualnapowinnabyćprzedstawionawścisłym
związkuzarównoznajważniejszymielementamijegobiografii,jakiwkoincydencji
zlicznymiprzejawamijegoaktywnościnaniwiespołeczno-politycznej.
MyślAbramowskiegokrystalizowałasięnaprzełomieXIXiXXwiekuboga-
tegowrewolucyjneidramatycznewydarzeniaspołeczno-polityczne.Wjegotwór-
czościodnaleźćmożnazatemechawszystkichistotnychproblemówiwydarzeń
kształtującychobliczetamtychczasów.Jakoczłowiekwybitnieaktywnyiwrażliwy
nakrzywdęludzkąpodejmowałdziałaniamającenacelupoprawęlosuwarstwspo-
łeczniewykluczonych.Jegobiografiamożebyćtraktowanajakokluczdozrozu-
mieniawieluaspektówtwórczości,azarazemjakoswoistelustro,wktórymodbijały
sięgłówneproblemywspółczesnejmuepoki.
Wtymmiejscuwartopostawićpytanie,wjakimstopniukonstrukcjateore-
tycznadoktrynyAbramowskiegooparłasiędziałaniuczasu?Nimodpowiemynato
9R.Okraska,KomentarzdoartykułuEdwardaAbramowskiego„Pomniejszycieleojczyzny”,DObywatel”
2009,nr1,s.135.
9
