Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Uwaga
17
2.
Świadomaintencja–zasobamiuwagimożnakierowaćwsposóbdowolny,
świadomieprzydzielającjedowykonaniakonkretnegozadania.
3.
Ocenatrudnościzadania–mechanizmuwagiposiadaprocedury,wedle
którychjestwstanieoszacowaćtrudnośćzadaniaidopasowaćdoniej
niezbędnądojegowykonaniailośćzasobów.
4.
Poziompobudzenia–aktualnystanaktywizacji(wykorzystaniazasobów
wdanejchwili)możeograniczaćprzepustowośćuwagi,awięciwykona-
niekolejnychzadań.
KoncepcjaKahnemana(1973)równieżbyłaszerokokomentowana,szczegól-
niewzakresietego,czyczłowiekposiadajedenczywielerezerwuarówzasobów
mentalnych(Francuz,2000;Nęcka,Orzechowski,Szymura,2006).
Przyokazjiomawianianajważniejszychkoncepcjiuwagiwartorównieżwspo-
mniećodwustopniowymsystemiekontrolizachowaniawedługTimaShallice’a
(1988).Autoruważał,żetoautomatyzmy(odruchy,nawyki)wnajwiększymstop-
niukierująludzkimzachowaniem.Jeżelidochodzidokonfliktuwrealizacjidwóch
czynnościautomatycznych,opierwszeństwiejednejznichdecydujesystemkon-
troliczynnościautomatycznych–jegozadaniepoleganazahamowaniutychrutyn,
któresąnajmniejdostosowanedoaktualnejsytuacjibodźcowej.Kiedyjednakna-
leżywykonaćjakąśczynnośćnową,kontrolęnadwykonaniemzadaniaprzejmuje
nadzorczysystemuwagi(SupervisoryAttentionalSubsystem;SAS).WedługNorma-
naiShallice’a(1986),jestonaktywizowanyzawsze,gdysytuacjazawieraelement
nowości,trudności,koniecznościrozwiązaniaproblemówlubkorekcjibłędóworaz
przezwyciężenianawykówczytendencjidoreagowania.ZadaniemSASjest,na-
jogólniejmówiąc,dostosowanieplanudziałaniadozmieniającychsięwarunków
zadaniaibieżącymonitoringwykonywanychczynności(Nęcka,Orzechowski,Szy-
mura,2006).Modeltenjest
(ł)modelemkontroliuwagowej,ale(ł)odnosisięondotrwałychreprezentacjipamięcio-
wych.Wmodelutymdużąrolęodgrywająmechanizmyhamowaniainterferencjipamię-
ciowej,zaśwśródmechanizmówuwagowychznaczniewiększeznaczeniemająprocesy
uwagowewyższegorzędu,związanezzarządzaniemzasobami(kontrolaczynnościjedno-
czesnych),czyrekonfiguracjązestawówzadaniowych(kontrolaprzerzutnościuwagi)niż
procesyuwagoweniższegorzędu,związanezkontroląpercepcyjną(mechanizmzarządczy
sprawującykontrolęnadmechanizmemorientacyjnym)(za:Nęcka,Orzechowski,Szymu-
ra,2006,s.274).
Wymienianeprzezróżnychautorówfunkcjeczyteżkomponentyuwagipoka-
zują,żeniejesttomechanizmjednorodnyaniizolowanafunkcjapsychiczna.Od-
powiadaonazarównozaselekcjęinformacjidocierającychdoczłowiekaześwia-
tazewnętrznego,aletakżezakontrolęnadpozostałymiprocesamipoznawczymi
iaktywnościamimotorycznymi(Maruszewski,2001).Możnazatempodsumować,
iżuwagajestkonstruktemwielowymiarowymiodnosisiędostanuoptymalnego
