Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1040Wybranekoncepcjeprocesutwórczego–próbasyntezy
decydujądwakierunkizmianstrukturpróbnych:zwiększaniestopniaichoryginalno-
ści,nowościoraznadawanieimwiększejwartości,cowprostnawiązujedopowszechnie
przyjętychdefinicyjnychkryteriówtwórczości.
Niewątpliwieistotnyzpunktuwidzeniatematutejmonografiijestpoziomwyko-
nawczyprocesutwórczegowkoncepcjiNęcki(1995).Zgodniezniminterakcjezacho-
dząwedługokreślonychreguł-nazywanychstrategiami(czujności,percepcjipostaci,
nzamykania”,ukierunkowującejemocji,jasnookreślonegocelu,wynikuidealnego,za-
rodka,nadmiaru,twórczegooddalenia)-orazwkonsekwencjidziałaniakonkretnych
operacjiumysłowych(dokonywanieskojarzeń,abstrahowanie,transformowanie,me-
taforyzowanie,rozumowanieindukcyjne,rozumowaniededukcyjne),którezewzględu
naszczególneznaczeniedladziałańukierunkowanychnastymulowanieprocesuipo-
tencjałutwórczegozostanąszerzejomówionewpodrozdz.1.5.2.
Płodnekonceptualnieprocesualnepodejściedotwórczości,wyrastającegłównie
zpsychologiipoznawczej,proponujątakżeinnibadacze,jaknp.wspomnianijużauto-
rzymodelugenploracji-Wardiin.(1999)czyMichaelMumford(1998)-wintegra-
cyjnymmodelumyśleniatwórczego,łączącegodziałanienieświadomychiświadomych
mechanizmówpoznawczo-emocjonalnych.SébastienHélieiRonSun(2010)zapropo-
nowalikoneksjonistycznysposóbrozumieniarozwiązywaniaproblemówpoprzezinte-
rakcjęjawnych-niejawnychprocesówprzetwarzaniaprzebiegającychrównocześnie(the
explicit–implicitinteractionEIItheory).Wnurciepoznawczymmieścisiętakżekom-
putacyjnymodeltwórczościBoden(2004),wktórymautorkazwracauwagęnatrzy
główneprocesypoznawcze:eksplorację,kombinowanieitransformowanie.Natomiast
Runco(por.RuncoiChand,1995)jestzwolennikiemrozumieniatwórczościwkate-
goriachgenerowaniapomysłów,czylitwórczościideacyjnej,zawierającejsięwrelacji
trzechkomponentów:ideacyjnego,ewaluacyjnegoimetapoznawczego,adokładniejdo-
strzeganiaproblemów,ideacji,ewaluacji,przyudzialemotywacjisamoistnej(intrinsic),
zewnętrznej(extrinsic),wiedzydeklaratywnejiproceduralnej.
Zdaniemautorówmodelupodwójnegoprocesu(thedualprocesstheory)(Sowden
iin.,2015)istotnejestprzełączaniesięztrybuprocesówgeneratywnych(zaangażo-
waniewgenerowaniepomysłów)doewaluatywnych(zaangażowaniewudoskonalanie,
ocenęi/lubselekcjęidei)(por.Basadur,1995).Napolskimgruncienaukowympodej-
ścieprocesualnemożnaprzypisaćCzesławowiNosalowi(1990),którypiszeotwórczym
przetwarzaniuinformacjipoprzeznaprzemienneotwieranieizamykaniestrukturpo-
znawczych.InnybadaczJanuszKujawski(2000)uważał,żedojściedotwórczejsynte-
zywymagaprzejściaprzezchaosiselekcjimożliwychkombinacjitak,abyspełniały
pożądanekryteria.WartoteżwspomniećozaproponowanymprzezShelleyH.Car-
son(2011)modeluwspółdzielonejneurokognitywnejpodatności(thesharedvulner-
abilitymodel)wyjaśniającymzwiązekkreatywnościzzaburzeniamipsychicznymi.
Emocjonalno-poznawczywymiarprocesutwórczegouwzględnionowmodelutwórczej
samoregulacji(thecreativeself-regulationmodel)(IvceviciHofmann,2019)czymodelu
podwójnejścieżki(thedualpathwaytocreativitymodel,Nijstadiin.,2010;DeDreu
iin.,2008)(zob.podrozdz.2.3.2.2).
29
