Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IICozwodą?geneza,ewolucja
ipodstawyekohydrologii
1.Wstęp
MaciejZalewski
Drastycznazmianastosunkuczłowiekadoprzyrody,charakteryzującaobecnąerę
zwanąantropocenem(Crutzen2006),wpłynęłaznacząconafunkcjonowanie
biosferyistawiapodznakiemzapytaniaprzyszłośćżycianaZiemi,atakżecywi-
lizacji.Nazwa„antropocen”trafniecharakteryzujewiodącąrolęludziwzmianach
idegradacjibiosfery;konsekwencjąjestzmniejszeniejakościusługekosystemo-
wych.Przezostatniesześćdekadpopulacjaludzkościnaświeciewzrosłaniemal
trzykrotnie,z2,5doponad7miliardów,aglobalnePKB,będąceskumulowanym
wskaźnikiemeksploatacjizasobównaturalnychiwzrostupresjinaśrodowisko
przedewszystkimzasobówwodyiglebwzrosłodziesięciokrotnie:z5,3do
55miliardów(ryc.I.1.1).IlośćdostępnychnaZiemidobrychjakościowogruntów
rolnychjestskończona,awiększaichczęśćjużzostaławłączonadoprodukcji
rolnej.Intensywneużytkowanierolneorazurbanizacjawpołączeniuzobserwo-
wanymizmianamiklimatycznymipowodujązwiększenieemisjizanieczyszczeń
dośrodowiskaorazzwiększenieładunkubiogenów(wszczególnościazotuifos-
foru)dostającegosiędoekosystemówwodnychwrazzespływempowierzchnio-
wym.Tozkoleigenerujepostępującądegradacjęglebprzezutratęmateriiorga-
nicznejorazerozjęwodąieoliczną,cododatkowowzmacniaspływpowierzchniowy
(ryc.I.1.2).Tworzytonapędzającąsięspiralęnegatywnychsprzężeńzwrotnych,
którewwarunkachzmieniającegosięklimatuipostępującejdegradacjistruktury
ekosystemustająsięzasobaminieodnawialnyminawieluobszarachZiemi.Jedną
zkonsekwencjijestfakt,żeobecnieilośćdostępnychjeszczedobrejjakościgrun-
tówrolnychiwodyprzypadającanajednegomieszkańcaZiemidrastyczniemaleje.
Odroku1960do2044zmniejszysięz0,42do0,22hanamieszkańcaZiemi
(YeVanRanst2009).Intensywneużytkowanierolniczepowiązanezezamianami
klimatycznyminietylkopowodujeerozjęgleb,utratęmateriiorganicznejizwięk-
szenieładunkówbiogenówpochodzącychznawożenia,zasilającychwodyśród-
lądoweiprzybrzeżne,lecztakżestymulujewystępowaniezakwitówsinicowych.
Procesydemograficznewpołączeniuzdegradacjąstrukturyekosystemówiagro-
cenozporazpierwszywhistoriiludzkościtworząniebezpieczeństwo,żepopulacja
1