Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
WojciechGiza
DoostrychkrytykówWeberowskiejkoncepcjiWertfreiheitnależałR.Heilbro-
ner.JeszczebardziejskrajnywswoichpostulatachokazałsięlaureatNagrodyNobla
wdziedzinieekonomiiG.Myrdal,głosząc,żeniejestmożliweistnieniebezintere-
sownychnaukspołecznych(Myrdal1958,1–2).KołodkęłączyzMyrdalempodejmo-
wanieproblematykirozwoju,akcentowanieznaczeniaprocesówdemograficznych,
podkreślanierolipolitykigospodarczejwrealizacjicelówspołecznych,arównież
dalekoposuniętysceptycyzmwkwestiifunkcjonowaniarynku.Obydwajekonomiści
wswoichbadaniachmocnoakcentująznaczenierozwiązańinstytucjonalnych.
SamanazwakoncepcjiKołodkiwskazuje,żemusionanawiązywać,wmniej-
szymlubwiększymstopniu,dopragmatyzmu–nurtufilozoficznegopowstałego
wStanachZjednoczonychwdrugiejpołowieXIXwieku.Twórcamipragmatyzmubyli
C.S.Peirce,W
.JamesorazJ.Dewey11.Nagruntekonomiiprzeniósłgoojciecinstytu-
cjonalizmuT
.Veblen,którywczasiestudiówwJohnsHopkinsUniversityuczęszczał
nawykładyPeirce’a.AnalogiemiędzypoglądamiKołodkiainstytucjonalistamisą
wyraźne.Kołodkokrytykujewswoichpracachszczególnieekonomięneoliberalną.
Veblenkrytykowałekonomięneoklasyczną.Obydwajnegująracjonalnośćjednostki
orazdystansująsięodideirównowagi.Bliższejestimpodejścieewolucyjneztąróż-
nicą,żeKołodkozdajesiębardziejniżVeblenwierzyćwmożliwościukierunkowania
tegoprocesu.PonadtokrytykaVeblenadotyczyłagłówniezachowańposzczegól-
nychjednostek,miałacharaktermikroekonomiczny,akrytykaKołodkiwznacznej
częściodnosisiędorozwiązańmakroekonomicznych.Wtymznaczeniumożna
określićujęcieKołodkijakoswoistegorodzajuHinstytucjonalizmkeynesowski”.
Kołodkouważa,żebezprzewartościowanianaszegosposobupostrzeganiakon-
sumpcjiniejestmożliwestworzenielepszegospołeczeństwa.Stwierdza,żeHgospo-
darceprzyszłościpotrzebnyjestumiar”(Kołodko2014,165).Jegobrakpowoduje
narastaniestanównierównowagiprowadzącychdokryzysów.Szkodliwajestzatem
pogońzamaksymalizacjąPKBorazignorowanienadmiernychnierównościdocho-
dowychwspołeczeństwie(Kołodko2013,388–390).Zpewnościąpostulatekonomii
umiaruwpisujesięwszerokorozumianątradycjęfilozofiizachodniejcywilizacji.
Źródłaintelektualnetegosposobumyśleniamożnazłatwościąodnaleźćwpracach
Arystotelesaproponującegoposzukiwaniezłotegośrodka.DlaArystotelesawartości
materialnemiałyjedyniecharakterinstrumentalny,umożliwiającosiągnięciewarto-
ściautotelicznych.Dlawspółczesnychekonomistówgłównegonurtuuwzględnienie
postulatuumiaruwiązałobysięzkoniecznościąfundamentalnejzmianymetody
badawczej,wktórąwpisanesąregułyoptymalizacjiukierunkowanenamaksymali-
zacjęfunkcjicelu.WtymkontekściesformułowanyprzezKołodkępostulatumiaru
wydajesięradykalny.
PodzielającwwymiarzefilozoficznympoglądautoraWędrującegoświatana
tematkorzyścipłynącychzograniczeniadążeniadomaksymalizacjiprodukcji,kon-
sumpcjiorazposiadaniawiększejilościdóbrmaterialnych,możnajednakzadać
pytanieoto,jakieuzasadnieniedlatakiegopostulatumożeprzedstawićekono-
mista.Traktowanieumiarujakopostawyumożliwiającejwzrostbogactwaspołecz-
negoznaczniełatwiejdajesięuzasadnićnagruncieekonomiiklasycznejniżteorii
11Omówienieistotypragmatyzmuzawieranp.opracowanieR.Ormeroda(2006,892–909).
