Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Postulatyekonomiiumiaruapodejściebadawczewspółczesnejekonomii
43
Zczasemjednakstrukturaspołecznauległaewolucji.Wokresieklasycznym(odV
doIVw.p.n.e.),nastąpiłrozwójkulturyipiśmiennictwagreckiego.Powstałydzieła
filozofów:PlatonaiArystotelesa.WAtenachzaczasówPeryklesarozwinęłasięnowa
formasprawowaniawładzy–demokracja.Uosobieniemnowegospołeczeństwastały
siępaństwa–miasta(polis)stanowiącecentrumpolityczneiekonomiczneówczesnego
świata.Wokresieklasycznymrefleksjaekonomicznabyłanierozerwalniespleciona
zpoglądamifilozoficznymi,nabierającjednocześniewymiarumoralnego.Towów-
czaswtytulepracyKsenofontapojawiłosięsłowooikonomikos,któregowspółcze-
snebrzmieniesygnujenazwęnaukiogospodarowaniu.WswoimdzieleKsenofont
zaprobatąodniósłsiędodziałalnościprodukcyjnej,polegającejnadążeniudozaspo-
kojeniawłasnychpotrzebwramachgospodarstwadomowego.
Filozofem,któryprzeciwstawiłcnotędążeniudobogactwa,byłPlaton.Niewy-
wiódłonjednakswoichkoncepcjizeszkołycyników,którawubóstwieiabnegacji
fizycznejupatrywaładrogęwiodącądocnotliwegożyciazapewniającegoszczęście.
Platontwierdził,żebogactwoużytezumiaremirozwagąprzynosikorzyśćzarówno
jednostce,jakispołeczeństwu[Perrotta,2003,s.193].Wmyśliplatońskiejwartościa-
miautotelicznymisą:dobro,prawdaipiękno.Bogactwojestwartościąinstrumen-
talną.Wplatońskiejutopipaństwaludnośćtrudniącasiędziałalnościązarobkową
znajdujesięnasamymdolehierarchiispołecznej.Celemjejistnieniajestzapewnienie
utrzymaniaklasomwyższym,tj.broniącympaństważołnierzomorazrządzącejklasie
mędrców–filozofów.Należyrównieżpodkreślić,żezarównoPlaton,jakiArysto-
teles,należelidobędącejwmniejszości,zamożnejczęścispołeczeństwawświecie,
wktórympracawykonywanabyłagłównieprzezniewolników.Wświadomości
Grekówdziałalnośćzarobkowastanowiłapośledniezajęcie,czegodowodemmoże
byćfakt,żewmitologiiHermesbyłbogiemzarównokupców,jakizłodziei.
Wśródstarożytnychfilozofównajpełniejsząkoncepcjęetyczną,zawierającąpo-
stulatyumiaru,przedstawiłArystoteles.Wjegoetycznejrefleksjipodstawowym
celempowinnobyćrozwijaniecnótumożliwiającychosiągnięcieszczęścia[Arystoteles,
2008,s.87(1097b)].Arystotelesnienegowałznaczeniadóbrmaterialnych.Twierdził,
żeHżycie(…)upływającenazdobywaniumajątkujestponiekądżyciempodprzymu-
sem,abogactwooczywiścieniejesttymdobrem,któregoszukamy;wszakjestono
tylkoczymśpożytecznymijestśrodkiemdocelu”[ibidem,s.83(1096a)].Arystote-
lesowskiepodejściedodziałalnościgospodarczejjeszczebardziejuwidaczniarozróż-
nienienaekonomięichrematystykę.Przedmiotempierwszejznichjestdążeniedo
zaspokojenialudzkichpotrzebwramachgospodarstwadomowego,takjakopisałto
Ksenofont.Zkoleichrematystyka5utożsamianajestzesztukąpomnażaniabogactwa
bliższąwspółczesnemurozumieniuprzedmiotuekonomii.Arystoteleszuznaniem
odnosiłsiędopierwszejzwymienionychdziałalności,krytykowałnatomiastdrugą.
Postulatyumiaruwżyciugospodarczym,głoszoneprzezstarożytnychfilozofów,
nieuległyistotnymzmianomwokresieśredniowiecza.Średniowiecznimyśliciele
5Chremataoznaczaskarb.
