Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
I.Ekonomiaumiaru–nowyparadygmatwekonomii
zakorzenieniwtradycjichrześcijańskiejprzezdłuższyczasodrzucalidążeniedobo-
gactwa,anawetwłasnośćprywatną,naktórejopartajestgospodarkarynkowa.
JezusChrystuswychowywałsięwrodzinieMaryiiubogiegocieślizNazaretu–Józefa.
Wjegonaucetrudnodoszukaćsiępochwałybogactwa.WędrującpoGalileizeswoimi
uczniami,stworzyłpierwowzórkomunkonsumpcyjnych,którewspółcześnienaśladu-
jąmnisizakonniślubującyubóstwo.Wewangeliiśw.Mateuszaodnajdujemystwier-
dzenie,żeHłatwiejjestwielbłądowiprzejśćprzezuchoigielneniżbogatemuwejśćdo
królestwaniebieskiego”6.ŻyjącywtrzecimstuleciuKlemensAleksandryjskirozważał
zaś,któryczłowiekbogatymożebyćzbawiony[KlemensAleksandryjski,1999].
Chociażwmyślichrześcijańskiejkrytycznieodnoszonosiędomaksymalizacji
bogactwa,tojednak–wprzeciwieństwiedotradycjiantycznej–postulatefektywnej
pracypodniesionodomianaimperatywumoralnego.Średniowiecznewezwaniefor-
macjizakonnejBenedyktynów:oraetlabora(módlsięipracuj),narównizmodlitwą
nakazywałopracę
7
.Możnazatemprzyjąć,żenastąpiłoprzewartościowaniepostaw
wobszarze,którywspółczesnaekonomiaokreślamianemteoriiprodukcji.Myśli-
cieleśredniowiecznipochwalalidążeniedomaksymalizacjiefektuprodukcyjnego.
Postulowalijednocześniedalekoidącąwstrzemięźliwośćwzakresiekorzystaniazwy-
tworzonychdóbr.Takrozumianepodejściejestbiegunowoodmienneodtego,które
prezentujewspółczesnateoriawyborukonsumenta,uznającawduchuutylitaryzmu
maksymalizacjęużytecznościjakonaczelnywyznacznikracjonalnychdecyzjisuweren-
nejjednostki.
WmiaręjakKościółKatolickiprzestawałbyćwspólnotąludziubogichpocho-
dzącychnaogółzniższychwarstwspołecznych,astawałsięzamożnąinstytucjąfeu-
dalnegospołeczeństwaokresuśredniowiecza,następowałarównieżewolucjamyśli
społecznejKościoła.Swojąkulminacjęznalazłaonawnaucespołecznejśw.Tomasza
zAkwinu,żyjącegowXIIIw.WpracySumaTeologiczna[2013]zawarłonpoglądy
m.in.natematy:pracy,własności,cenysprawiedliwej,pieniądzaorazlichwy.Tomasz
zAkwinurehabilitującwłasnośćprywatnąiwydajnąpracęnakładałjednakszereg
ograniczeńwzakresiehandlu,konsumpcji,azwłaszczaoperacjipieniężnejikredytu.
Wsferzekonsumpcjizalecałumiarzrelatywizowanydopozycji,jakąjednostkazaj-
mowaławówczesnymspołeczeństwie.Ważnąrolęwtymsystemiespołecznympełni-
łajałmużnawspierającamechanizmredystrybucjidochoduuzasadnianypostulatami
etycznymi.Akwinatasprzeciwiałsiętransakcjom,którychcelemmiałabyćmaksyma-
lizacjazysku.Lichwabyłatraktowanajakogrzech.Należyjednakpodkreślićistot-
nywyłomwnaucespołecznejKościoła,polegającynaakceptacjiprocentuprzy
6Św.Mateusz(19:24).Należyzauważyć,żeuchoigielneoznaczawtymprzypadkubramęwmurach
obronnychmiasta.Bogactwomożnazateminterpretowaćjakoczynnikutrudniający,alenieuniemożliwia-
jącyzbawienieduszy.
7WedługTomaszazAkwinu:HPracafizycznapodejmowanadlautrzymaniażyciajestprzykazaniem
obowiązującymwszystkich:wmiarętego,jakjestkoniecznadoosiągnięciacelu(…),ktoniemainnych
sposobówutrzymaniażycia,jestobowiązanypracowaćfizycznie,niezależnieodtegokimbybył”[Tomasz
zAkwinu,2013,s.194].
