Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PierwszymwybitnymprzedstawicielemuspołecznionegoliberalizmuwAng-
liibyłT.H.Green.Zanalizyjegopoglądówprzedstawionej(woparciuoźródłową
literaturę)przezA.Walickiego43,wynika,żekrytykowałonmechanizmyrynkowe
zarażącąniesprawiedliwośćdystrybutywną.Jednakniedośćwyraźniedostrzegał,
żerynekjestteżźródłemolbrzymiegomarnotrawstwaistrukturalnegobezrobocia.
DoistotnychosiągnięćGreenazaliczasiękoncepcjępozytywnejinegatywnejwol-
nościorazetycznąkoncepcjęnpaństwaumożliwiającego”,tzn.państwazabezpie-
czającegokażdemumożliwośćrealizowaniaswejwolności,cowedługC.Brintona
uratowałoliberalizmprzedkompromitacją,doktórejpchałygokoncepcjeSpencera
iinnychwolnorynkowychfundamentalistów44.PrawdziwąwolnośćGreenokreślał
njakomaksymalnązdolnośćwszystkichczłonkówspołeczeństwadooptymalne-
gorozwoju,wyzwoleniasiłwszystkichludzidoczynieniawspólnegodobra”.Tak
pojmowanąwolnośćuważałzajedyneuzasadnienieprywatnejwłasności,atakże
żeznadrzędnościdobraspołecznegowynikakoniecznośćograniczaniawolności
kontraktów,gdyżcałkowitawolnośćkontraktówprzekreśliłabywolnośćrozumianą
jakoswobodnaiwszechstronnasamorealizacja.Podważałwolnorynkowąkoncepcję
społeczeństwa,stwierdzając,żenspołeczeństwoniepowinnopozwalaćnanieogra-
niczonąswobodęsprzedawaniaprzezrobotnikówichpracy,jeżelikolidowałobyto
zichzdrowiemirozwojem”.Uważałteż,żenatejsamejzasadziepowinienbyć
sprawowanynadzórnadmaksymalnymczasempracy(zwłaszczakobietidzieci),
nabywaniemiwynajmowaniemniezdrowychiniebezpiecznychlokali,korzystaniem
zopiekilekarskiejoraznadzórnadedukacjądzieci,gdyżsątozbytważnesprawy,
abymogłybyćuzależnioneoddobrowolnychumów45.
Podobne(jakGreen)poglądygłosilifrancuscynsolidaryści”,zkręguE.Durk-
heima.Rozwijająctzw.teorięndługuspołecznego”dowodzili,żejednostkizawdzię-
czająswojebogactwo,wdużejmierze,środowiskuspołecznemu,cooznacza,żeza-
ciągnęliuspołeczeństwadług,którypowinnispłacić46.
Kapitalistycznyrynekkrytykowałteż(itobardziejniżT.H.Green)J.Hobson.
Dowodziłon,żewłasnośćidochodykapitalistówsą,wdużejmierze,tworemrobot-
nikówicałegospołeczeństwaorazwyprowadzałstądwniosek,żespołeczeństwoma
niepodważalneprawodoredystrybucjiwłasnościidlategoopróczwłasnościprywatnej
powinnyistniećróżneformywłasnościpublicznej.Wswoichpoglądachpolitycz-
nychdystansowałsięodsocjalizmuirewolucji,alemimotonswójideałspołecz-
nywyrażałwsłowach:odkażdegowedlejegosił,każdemuwedlejegopotrzeb”47.
43A.Walicki,op.cit.
44NajważniejszapracaT.H.Greenato:T.H.Green,LecturesonthePrinciplesofPoliticalObligation,
BatocheBooks,Kitchener1999,jaktopodajeA.Walicki,op.cit.s.368.
45SzerzejnatentematA.Walicki,op.cit.,s.368-369.
46S.Hessen,Szkołaidemokracjanaprzełomie,Żak,Warszawa,1997,cyt.za.A.Walickim,s.369.
47A.Walicki,op.cit.,s.369i370
24
