Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wdyskursienaukowym,wszczególnościtymopierającymsięnadanych
ilościowych,niezbędnejestwłaściwezdefiniowaniebadanegozjawiska,problemu
czykwestiispołecznej.Wprzypadkuzjawiskspołecznychnajczęściejnieistnieje
jedna,powszechnieakceptowanadefinicja,ponieważzjawiskatecharakteryzują
sięzłożonościąiniejednoznacznością.Prowadzitodotrudnościwidentyfikacji
jednostek,którychdanyproblemspołecznydotyczy,atymsamymdotrudności
związanychzuzyskaniemwyników,któreukazująjegoistotę.Dotyczytotakże
problematykiniepełnosprawności.
Jeszczestolattemudookreśleniaosobyoniepełnejsprawnościbyłystosowane
takiepojęcia,jak:kaleka,ułomny,upośledzony,niedostosowanyitp.,któreobecnie
uznawanesązaokreśleniapejoratywne.Zostałyonewyparteprzezpojęcieinwa-
lidy,którezastąpionozkoleipojęciemosobyniepełnosprawnej.Obecniecoraz
częściejużywasięterminu„osobazniepełnosprawnością”,jednakwPolsce
wpodstawowychaktachprawnychdotyczącychproblemuniepełnosprawności
nadalużywanejestpojęcieosobyniepełnosprawnej2.Wzwiązkuztymrównież
wniniejszejpracyzastosowanotentermin.
Wliteraturzeprzedmiotunapierwszyplanwysuwająsiędwamodele,na
podstawiektórychtworzonajestdefinicjaniepełnosprawności–modelbiolo-
giczny,zwanyrównieżmedycznymlubindywidualnym,orazspołeczny.Spotkać
możnarównieżwykazmodeliuzupełnionyomodelfunkcjonalny(interakcyjny)
ikulturowy.
Istotąmodelumedycznegojestzałożenie,żeproblemy,którenapotykaosoba
niepełnosprawna,sąkonsekwencjąodstępstwjejparametrówzdrowotnychod
normyklinicznej.Wmodelutymproblemniepełnosprawnościjest„umiejsco-
wiony”wsamejjednostce,ajegoprzyczynydostrzegasięwfunkcjonalnychogra-
niczeniachlubpsychologicznychubytkachbędącychskutkaminiepełnospraw-
ności.Niepełnosprawnośćjesttutajpojmowanajakoosobistatragediaiopisywana
jestprzezterminy,takiejak„uszkodzenie”czy„upośledzenie”(Wiliński2010,
Twardowski2018).
Wmodeluspołecznym(Oliver2004)natomiastpunktciężkościzuszko-
dzeniaorganizmuprzeniesionyzostałnaograniczeniazwiązanezpełnieniem
rólspołecznychtypowychdlawiekuinormkulturowych.Wzwiązkuztymto
nieindywidualneograniczenia,aleniedostarczenieprzezspołeczeństwoodpo-
wiednichusługorazniezaspokajaniepotrzebosóbniepełnosprawnych„tworzą”
niepełnosprawność.Wmodelutymprzyczynniepełnosprawnościnieszukasię
wjednostce,leczwśrodowiskuiróżnegorodzajubarierachspołecznych,ekono-
micznychifizycznych.Wskazywanesąwtymzakresiem.in.indywidualneuprze-
dzenia,segregacja,niedostosowanysystemtransportu,ograniczonydostępdo
2Dyskusjęnatematznaczeniaterminów„osobaniepełnosprawna”i„osobazniepełnospraw-
nością”możnaznaleźćnp.w(Giełda2015).
