Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Ekonomista”2022,nr1
http://www.ekonomista.info.pl
8
MichałMrowiec
wpewnymdookreślonymsensiejestzbyttrudna,toteżsamoświadomośćgospo-
darującegoaktywamimożebyćograniczonaconajwyżejdowiedzyoniepozna-
walnościwarunkówoptymalnych,ostatecznie,żegospodarowaniecharakteryzuje
sięrodzajemparadoksu,któryoznaczałbyzbytdużykosztosiąganiaoptimum.
1.Zysk,wartośćimożliwedonichpodejścia
Każdorazowapróbawyrażeniaopiniiogospodarce,aszczególnieojejprzewidy-
wanychlosach,jestbezwzględnieinteresująca.Wynikatowłaściwiezdośćpro-
stychprzyczyn,faktupożądliwościdóbrimożliwościicheksploatowania–wuję-
ciubardziejpraktycznym,atakżerozważanejjużodstarożytnościarche,azatem
tegopodstawowegopryncypiumproblemu–wujęciuteoretycznym.Rzeczoną
przyczynowośćwprzedmiotowychrozważaniachmożnakojarzyćzokreśleniem
charakteruwarunkówpoczątkowychbadanegoukładu.Stanowisko,żestwier-
dzanieodynamiceprocesówgospodarczych,azwłaszczazuwaginamożliwości
predykcyjnepożądanepodwpływemprzyczynokreślonychwpoprzednimzdaniu
jakoproste,jesttrudne,nierzadkoprzestajebyćpośrednimwnioskiemmotywu-
jącymdostawianiawtymobszarzehipotez,azaczynabyćwarunkiemogranicza-
jącymiusprawiedliwiającymbłędnośćbadań.
Wstępnieiogólnienależałobyzadaćpytanie,czytakistotniemożebyć,żeba-
daczełączylibysięwstanowiskuoskomplikowaniutłumaczenianaturyiprzyczyn
bogactwanarodów(zapożyczająctętrafnąfrazęztytułulegendarnejjużpracy
AdamaSmitha),ajednostkiskładającesięnanaródbogaty(abyutrzymaćużyte
jużnazewnictwo)stwierdzałybyumiarkowanątrudnośćzgromadzeniaiutrzyma-
niabogactwa.Niejesttozasadniczyproblemtegotekstu,alewyrażenieotwarto-
ścinamożliwośćweryfikowaniazagadnieniazasadniczegowzględnienietrudną
metodą.Czymożnabowiemspodziewaćsię,żezapytywanyo„naturę”swojego
zyskuzdziałalnościprzedsiębiorcanieodniesiesiędotakichzmiennychjakprzy-
chodyikoszty?Pytanietakiepowinnopozostawaćretoryczne,jednakmożna,
jeślijużniewskazaćjawnie,towyobrazićsobie,żeodpowiedźnatakskonstru-
owanepytaniebędziepozytywna,zatem„będziemożnasięspodziewać”.Samo
pytaniejesttrywialne,aodpowiedźdeterminujedychotomięnaprzeciwneprądy
rozumowania,toteżproblemjestzasadniczy,jeżeliciągiwnioskowaniawłaściwe
dlajednegoprąduzastosujesięwobecprąduprzeciwnego.
Jakwskazujeliteratura,problemmożepolegaćnatym,żetrudneokazałosię
właściwezrozumienie:kategoriizysku(jakowyniku,napodstawiektóregomoż-
namówićoefektywnościlubjejbraku),kategoriiprzychodówikosztów(wuję-
ciuwspółczesnym),produktówiczynnikówprodukcji(wujęciurównieżniear-
chaicznym,alebardziejwłaściwymdlawiekówwcześniejszych).Przeglądutych
trudnościdokonałEugenvonBöhm-Bawerk,przywołującwielumyślicieli,którzy
podjęlitematnakładówiefektówwekonomicznymsensie,jednakniepotrafili
wyjaśnić,zczegowynika„produkcyjnośćkapitału”–coautortekstuKapitałizysk
zkapitału,wytykanieprzebierającwsłowach.Ostatecznienajegopochwałęza-
