Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
TiborDéry
waniusylwetkitwórczejDéryegoiprzybliżeniuczytelnikowijegotrudnejsytuacji
poaresztowaniustawiakomentowanytekstobokklasycznychBpsich”historii,to
jestnoweliTomaszaMannaPanipiesorazDochodzeniapsaFranzaKafki.Wten
sposób–posiłkującsiętakżekontekstemFolwarkuzwierzęcegoGeorge’aOrwella
–Grudzińskidążydowyrażeniaexplicitesensutekstu:B[...]mistrzostwopisarza
węgierskiegopoleganatym,żeprzezwprowadzeniepsiegospojrzenianasytuację,
przeznieustanneporównywanieczworo-idwunożnychreakcjinatoczącesięwy-
padki,Déryodsłaniaupiornynonsenskomunizmuowielejaskrawiejiplastyczniej,
niżgdybyograniczyłgodoludzkiejwyłącznieobsadyrólwdramacie”53.
WzakończeniuprzedmowyGrudzińskirazjeszczeubolewanadlosem,który
spotkałautoraipowątpiewa,bytenwyszedłżywozwięzienia.BPrawdziwaNiki
niedoczekasięwięcchybapowrotuswegopana”54–pisał,niemogącprzewidzieć,
żeDéryodzyskawolnośćjużrokpóźniej.Cowięcej,skądmógłbyprzypuszczać,
żespotkasięznimosobiście.BDedykacjaTiboraDéry[ego]napolskimwydaniu
Nikizmojąprzedmowąwskazuje,żespotkaliśmysięwLaccoAmenonaIschii5
stycznia1964roku–wspominałwDziennikupisanymnocąw1983roku.–Sie-
demdziesięcioletnipisarzwęgierskiprzyjechałtamzżonąnadwatygodnie,jako
gośćswegowydawcywłoskiego55.Byłatojegopierwszapodróżzagranicznapo
rewolucji1956roku56.[...]Spędziliśmyrazempółdnia”57.DalejGrudzińskiprzy-
toczyłichrozmowęosytuacjinaWęgrzechikwestiisowieckiej.
ŹródełdalszejrecepcjitwórczościDéryegonależyszukaćwparyskiejBKulturze”,
którejredaktor–cowartoodnotować–miałwzględemliteraturywęgierskiej58
konkretnewymagania:BOpowiadania«nieprawomyślne»węgierskiezawszemnie
bardzointeresują,alejedyniete,któreniebyłydotąddrukowaneanizagranicą,
aniwPolsce”59–pisałwliściedotłumaczki.Wnumerzeczerwcowymz1965roku
ukazałosięopowiadanieDéryegoSynowa60,wlistopadzie1979rokuartykułCo
przyniósłdzień61,awczerwcu1984rokutekstZaczerwonymmurem62–wszystkie
wnieujawnionymprzekładzieCamilliMondral63.W1969rokuosobnyesejTibo-
53G.Herling-Grudziński,Przedmowa,do:T.Déry,Niki,Paryż1959,s.11.
54Tamże,s.12.
55MowaomediolańskiejoficynieFeltrinelli,którawlatach1962-1969wydałaczteryksiążkiDéryego.
NikiwyszłanakłademturyńskiegowydawnictwaEinaudiw1957roku(Niki.Storiadiuncane,przeł.
I.Mészáros,F.Lucentini).
56InformacjęozgodziewładzwęgierskichnawyjazdDéryegozagranicędrukowałwmarcu1963roku
równieżbrytyjskiBDziennikPolskiiDziennikŻołnierza”.
57G.Herling-Grudziński,Dziennikpisanynocą.1980-1983,Warszawa1996,s.346.GrudzińskipisałoDé-
rymtakżew1972roku,zob.tegoż,Dziennikpisanynocą.1971-1972,Warszawa1990,s.121-124.
58PopublikacjiNikinałamachpismazaistnieliteżinniwęgierscypisarze:JózsefLengyel(Mały,gder-
liwystarszypan,BKultura”1964,nr11,s.5-32)iIstvánÖrkény(Modlitwa,BKultura”1967,nr7-8,
s.51-63).
59ListJerzegoGiedroyciadoCamilliMondral,22X1965r.,AILML.RedaktorBKultury”pisałwnim
również:B[...]możebyłobyrealne,gdybyPaniprzyjechała[doParyża–przyp.DW]ztłumaczeniami
«zakurtynnymi»,naktórezawszechętniereflektuję”.
60T.Déry,Synowa,BKultura”1965,nr6,s.26-56.MaszynopisprzekładuMondraldostarczyłaGie-
droyciowizHamburgawrazzniedatowanymlistemz1965roku.Honorariumzatłumaczeniewyniosło
200franków(listJerzegoGiedroyciadoCamilliMondral,26X1965r.,AILML).
61T.Déry,Coprzyniósłdzień,przeł.M.K.P.(sic!),BKultura”1979,nr11,s.30-33.
62T.Déry,Zaczerwonymmurem,przeł.C.M.,BKultura”1984,nr6,s.30-41.
63W1965rokutłumaczkapisałaGiedroyciowi:BNapracetegoautorajamamopcję,tylkojednoopo-
wiadanieOlbrzymscedowałam[Janowi]Ślaskiemu”(listCamilliMondraldoJerzegoGiedroycia,24X
1965r.,AILML).DogronapolskichtłumaczyDéryegodołączylipóźniej:FeliksNetz,TadeuszOlszański,
KrystynaPisarska,MarekSadowski,MariaSalapskaiAndrzejSieroszewski.
22(4/2017)
