Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wojwodina
Zczasemjednaksystemsięudoskonalił,kolonizacjępoprzedzałydokładnepomiary
kartograficznenamiejscuiefektywniejszysystemselekcjiwNiemczech.Dzięki
temunowymiosadnikamibyliludziedoświadczeniwuprawiewinorośli,owoców
iwarzyw.UmiejętnościwojwodińskichNiemcóworazchęćdoskonaleniasięstały
sięprzykłademiwzoremdlainnychgrupetnicznych.Wdrugiejfazie,tzw.tere-
zjańskiej,sprowadzonookołostutysięcyosób,awtrzeciej,tzw.józefińskiej-około
czterdziestupięciutysięcy.Powydaniupatentutolerancyjnegow1781r.zgodęna
osiedlanieotrzymalitakżeprotestanci.
WhistoriiWojwodinyszczególniemocnozapisałosiękilkawydarzeń:Wielka
WędrówkaSerbóww1690r.,pokójwKarłowicachw1699r.iwPożarewacu1718,
WiosnaLudów(1848-49)ipowstanieautonomicznejWojwodinySerbskiejiBanatu
Temeszwarskiego(1849-1860),obiewojnyświatowewXXwiekuinastępującepo
nichkolonizacje,pogromwNowymSadziew1942r,nowajugosłowiańskakonsty-
tucjaiprawaautonomicznew1974r.orazzniesienietejżeautonomiiw1989r.
Niemniejważnyjesttakżerok1739,kiedywrazzwycofującymisięzSerbii
centralnejAustriakamiBelgradmusieliopuścićiosiedlićsięWojwodinieNiemcy,
Serbowie,Cincarzy,Grecy,OrmianieiŻydzi,główniekupcyirzemieślnicy.Dołączali
onidotworzącychsięwielonarodowychelitmiejskich,dziękiktórymrozwijałysię
handelirzemiosło.Niektóremiastauzyskiwały(araczejkupowały)statuswolnego
królewskiegomiasta.Wprzypadkuzałożonegow1692r.NowegoSaduwpływ-jak
ichnazywano-Beligradcówspowodowałnadanietegostatusujużw1748r.(1lu-
tegotegorokuMariaTeresanadałamunazwęNeoplanta,Neusatz,Újvidék).
Najliczniejsiwregioniebyli,oczywiście,Serbowie,którzymieszkalitujużod
wczesnegośredniowiecza.Później,wXIViXVw.,przybywalikolejni.Kulminacja
migracjiserbskiejprzypadłazkoleinaprzełomXVIIiXVIIIwieku.WtedywSremie,
BaczceiBanacieosiadłoponadkilkasettysięcySerbów.Odpoczątkustanowilioni
najliczniejszągrupęnarodowąregionu,aledopieropoIIwojnieświatowejzyskali
ponad50%przewagę,obecniestanowiązaśblisko2/3ludności.WXVIIIiXIX
wiekuWojwodinastałasięcentrumduchowym,kulturalnymipolitycznymSerbów.
Podwpływemzachodnioeuropejskichprądówartystycznychzaczęłokształtować
sięserbskiemieszczaństwo,któretworzyłonowoczesnąkulturę,reformowałojęzyk
literackiizmieniałotradycyjnysposóbżycia.Abychronićtożsamośćnarodowąire-
ligię,zmiastaPećwKosowieprzeniesionodoSremskichKarłowicsiedzibęme-
tropolii,w1848r.podniesionądorangipatriarchatu.
Kilkanaścielatpóźniej,zPesztudoNowegoSadutrafiłanajstarsza,założona
jeszczew1826r.,serbskainstytucjakulturalno-naukowa,MacierzSerbska.Również
tutajpodkoniecXVIIIw.istniałogimnazjum,aod1861r.pierwszyprofesjonalny
teatrserbski,działalimłodzipolitycy,pisarzeipoeci.NowySadpełniłfunkcjęcen-
trumkulturyipolitykiserbskiejIIpołowyXIXwieku,dziękiczemuzyskałmiano
SerbskichAten.
Drugą,choćwplanachHabsburgówpierwszą,najważniejsząifaworyzowaną
grupąosadnikówbyliNiemcy,którychkilkasettysięcywciąguXVIIIiXIXw.prze-
siedliłosiędoEuropyŚrodkowejiPołudniowo-Wschodniej.Przyczynąichpojawie-
niasięwWojwodiniebyłprzedewszystkimniedostatekgruntówrolnych,bieda,
niskiecenyzbóżorazciągłewojny.Chcączwabićichnatetereny,dwórwiedeński
(orazprywatniwłaścicielegruntów)zapewniłimliczneprzywileje,np.zwolnienie
zpodatków,pomocwpodróży,wsparcieprzybudowiedomuiprzyzakupiezie-
mi.Kolonizacjitowarzyszyływielkieinwestycjeinfrastrukturalne,ułatwiająceżycie
isprzyjającerozwojowiekonomicznemu:powstawaływsieocharakterystycznym
geometrycznymukładzieulic,meliorowanoiosuszanoterenypodmokłe,regu-
24(2/2018)
