Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
gaczy.Ktowie,jakpotoczyłybysięlosyAndriejaPłatonowawświecie,gdziewol-
nośćjednegoczłowiekaścigasięzwolnościącałegoplemienia–i,trzebatopod-
kreślić,zwycięża.
Cenzura,WysokiSądzie,toniepokojącaiokropnarzecz,alepodcenzurąpisze
sięnietylkomądrzej,aleiroztropniej.Jakczłowiekmożenapisaćwszystko,tonie
piszepoprostunic.Albowypisujebzdury.Takzostaliśmyskonstruowani.Iniejest
ważnewtymmomencie,czyjesteśmydziełemStworzenia,czyteżmamywspól-
negoprzodkazmałpą,jakchcątegozwolennicymonofiletycznościżycianaZiemi.
Schodydoniebasą,rzeczjasna,wyższeodlinyzrzuconejzdrzewa,lecz–odziwo!
–krócejiwygodniejsięponichidzie.
Prawdąjest,WysokiSądzie,żeAndriejPłatonowiczKlimientow,jakożetak
właśniebrzmipełnenazwiskospornegoautora,chodziłpoświeciewczerwonym
podkoszulkuzsierpemimłotemnapiersiach,czylimiałświatopoglądwysoce
materialistycznywznaczeniumarksistowsko-leninowskim,anawetdogłębnie
stalinowski.Tymsamympropagowałtotalitarnyustrójpanującywjegoojczyźnie,
nazywanejnaonczas,nieconawyrost,ZwiązkiemSocjalistycznychRepublikRa-
dzieckich.Jednakowożodrealizmusocjalistycznego,używającegoprostegojęzyka
iopisującegoprostychobywateliwjeszczeprostszychdekoracjachisytuacjach,
pisarzPłatonowbyłtakoddalony,jaktowarzyszStalinodSłońca,zaktóresam
słuszniesięuważał.
Niechciałbymwtymmiejscudzielićwłosanasześcioro,alewypadawspomnieć,
żePłatonownietylepropagowałkomunizm,cosocjalizm,naktórytocytowanyart.
256Kodeksukarnegospuszczakotaręmilczenia,nieuznającgozaustrójtotalitar-
ny.Niesłusznie,copragnępodkreślić.Bowiemkażdysystem,jakiwymyślonyzostał
przezczłowiekananaszejplanecie,jestznaturyrzeczytotalitarnyicenzurolub-
ny.Każdaformapaństwasłużytylkojednemu:żebyjednimogliuciskaćdrugich,
ijeszczeimmówić,żewszystkotoczyniądlaichdobra.Niekrytykujętegostanu
rzeczy,tylkostaramsięuwypuklić,jaksięsprawymają.Albowiemoczywistym
jest,równieżdlaWysokiegoSądu,żesłońcewschodzinawschodzietylkopoto,
byzajśćmogłonazachodzie.
WswoichdziełachPłatonowużywałniepowszedniego,skoncentrowanego
języka,stosowałzniekształconeizbuntowanekonstrukcjegramatyczne,umyślnie
przekręcałtradycyjneidiomyiwynajdywałzwrotyideologiczne,któreraziłynie
tylkoaktywpolityczny,alerównieżcałyówczesnykolektywrobotniczo-chłopski.
Jegoświadomewyczynyifikołkisłowotwórczegodziływjęzykrosyjski,dobrysmak
narodu,tudzieżwprasłowiańskiepoczucieprzyzwoitości.Aswojeeksperymenty
artystyczneprzeprowadzałwjednymcelu:abywtensposóbpokazaćpustkęiwy-
drążenieduchowo-fizyczneradzieckiegoczłowieka.Wzwiązkuzpowyższymnale-
żałobyuznaćautoraŻołnierskiegoserca(1950)zaliterackiegobuntownika,aod
stronyfilozoficznejzaegzystencjalistę,błąkającegosięzwyrokuskolektywizowa-
nychbogówpoAbsurdystanie.
WysokiSądzie,istniejądwaważkiepowody,dlaktórychnależynadalpubliko-
waćiczytaćAndriejaPłatonowa.Pierwszy:Płatonowtogeniusz.Drugi:czytając
Płatonowa,możemyprzekonaćsię,coreżimpolitycznyjestwstaniezrobićzge-
niuszem,amianowicie–nic!Wjakisposóbjestmuwstaniezaszkodzić?Wżaden!
Geniuszitakwypłynienawierzch.Jeśliniezadziesięć,tozastolat.Albo–winnej
postaciiwzgołaodmiennychokolicznościach–zatysiąc.Genialnegopisarza,tak
jakkażdegoinnegoczłowieka,reżimmożeoczywiściezabić.Możeteżspalićwszyst-
ko,conapisał,izakazaćwznowieńjegoksiążek.Nictojednaknieda,boskoro
Brękopisyniepłoną”,tomyślitymbardziej.ItakteżstałosięzPłatonowem.Wiele
