Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
-uniwersalnąmiarączłowieka.Poznanieizrozumienieludzkiejnaturyimiejsca
człowiekawświecie-tencelwyznaczyłnajważniejszytropnaukowegohumanizmu:
łączeniedziałaniaartystycznegoinaukowego.Znamiennątegoilustracjąsąszkice
przygotowawczedoPokłonuTrzechKróli,obrazunigdyniezrealizowanego,które
historyksztukiKennethClarknazywaBnajbardziejrewolucyjnymiantyklasycznym
obrazemwcałymXVwieku”10.Zwłaszczastudiumperspektywicznezwidmowym
zarysemcałejsceny-ruchwirowyispiralastanowiąformękompozycjiwilustracji
symbiozymakro-imikrokosmosu,apozornachaotycznośćprzedstawieniawpo-
łączeniuruchuiróżnorodnościuczućwyrażanychdynamicznącielesnościąpostaci,
korelujezgeometriąliniiperspektywicznychidobrzejużopanowanymizasadami
optyki.
Coważnewtymkontekście-kiedydaVincirealizowałzamówieniaartystycz-
ne,badałzjawiskaprzyrodnicze,czasemwswoichustaleniachwykraczającpoza
obszarbezpośredniopowiązanyzproblememdorozwiązania,np.percepcjąświatła
iodcienikolorówalbozasadąwypiętrzaniawarstwskalnych.Wczasiepracynad
ŚwiętąAnnąSamotrzeciąbadałskałyosadowe,odkrywającprzyokazjistrukturę
nazywanąuziarnieniemfrakcjonalnym(coznajdujeodzwierciedleniewwarstwo-
wychformacjachskałpodstopamiAnny),próbującustalićrównoleglepochodzenie
niebieskiejbarwynieba(związanejzobecnościąparywodnejwpowietrzu)-co
ilustrujesubtelnągradacjąbłękituiszarościnaobrazie,wtymtakżeświatłemwy-
rażanymodcieniamitychbarw.
Tatransgresyjnaciekawośćnaukowca-innowatoranagradzanajestBprzypadko-
wymi”odkryciami,którymidaVinciwyprzedzałoconajmniejdwieścielatuznane
wnauceteorie,aleniepotrafiłichstosowniesformułować,choćbydlatego,żenie
znałwdostatecznymstopniumatematyki.Naprzykładbadająclotptaków,prze-
widziałwustaleniu,żeBciałooddziałujenapowietrzeztakąsiłą,zjakąpowietrze
oddziałujenaciało”,formułującdefactotrzeciązasadędynamikiNewtona,zaśno-
tatka,któratowarzyszyilustracjipoprzecznegoprzekrojuptasiegoskrzydłaipowia-
damia,żeBpowietrzenadptakamimamniejszągęstośćodtej,jakąposiadanor-
malnie”11,wyprzedzaokilkasetlatprawoBernoulliegodotyczącerelacjiszybkości
przepływupowietrzaijegociśnienia.Badajączkoleiformyruchuwody(wiry,prą-
dy,kaskady)izmianyjejbiegu,stworzyłkoncepcjęimpetu,którapoprzedzałateo-
rięinercji,pęduipierwszązasadędynamikiNewtona(poruszoneciałotrwawruchu
dopókiniezadziałananiesiła,którazmienitenstan).Obserwująckształtspirali
wprzyrodzie,sformułowałkoncepcjęfalowania,wrazzsupozycjąfalowejnatury
światłaidźwięku.Badającproblemperpetuummobile,ustaliłprzedAmontonsem,
żesiłatarcianiezależyodwielkościpowierzchniowegoobszarukontakturuchome-
gociałazpodłożem.Napodstawiestudiówgeologicznychodkryłzasadęsuperpo-
zycjiskałosadowychiskamieniałościśladowe,czymnietylkostworzyłpodstawy
ichnologii,aleteżzakwestionowałmitbiblijnegopotopu(byłatojednazlicznych
herezji,któredanemubyłopopełnić)12.
Zdumiewasposób,wjakidoszedłdoideiBkształtówbezlinii”iwkonsekwencji
dotechnikichiaroscuroisfumato.KiedypodokiemPaciolegostudiowałmatema-
tykę,rozróżniłwielkościliczbowe(jednostkidyskretneiniepodzielne)orazciągłe
(nieskończonegradacje).Wtymczasiepróbowałuzasadnićteorię,żewnaturzenie
mawyraźnychobrysówigranic;linie,punktyifigurytoumysłowekonstrukcjeczy
10K.Clark,LeonardodaVinci,Penguin1939,wyd.popr.podred.MartinaKempa1988.Cyt.za:W.Isa-
acson,LeonardodaVinci,s.127-128.
11ManuskryptParyskiE,L.Cyt.za:W.Isaacson,LeonardodaVinci,s.273in.
12KodeksLeicester,10r.Cyt.za:W.Isaacson,LeonardodaVinci,s.613-615.
