Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
życiespołeczne,czyraczejaspołeczne.Nieignorujmyzależnościmiędzyjęzykiem
apolityką,językiemażyciem”9.Dążeniedopokojupowinniśmyzacząćodwłaści-
wegojęzyka:
Pokójtonietylkoideatwórcówreligii,filozofiilubsztukirządzeniapaństwem.Pokójjestjakcodzienne
mycietwarzyirąk,toaktosobisty,nakazpowszechnejinieustannejhigienywnaszymżyciu.
Tutajnieodzownajestksiążka10.
Dedeciuspostulujenawetpowstaniesłownikapokoju,którytopostulattrzy
latapóźniejsamurzeczywistnił.Patronemliteratury,któradążydopokoju,staje
sięnatomiastHoracy.DedeciuscytujefragmentSztukipoetyckiej:BKiedyludzie
mieszkalijeszczewlasach,odzwyczaiłichOrfeusz,świętytłumaczbogów,odżądzy
morduiniecnegożycia”,którykomentujenastępująco:
WtymmiejscutraktatHoracegoSztukapoetyckamówinamotym,czymliteraturapowinnabyć,co
winnysprawiaćksiążki,jakpowiniensiebierozumiećpoeta–interpresdeorum–jakopośrednika,
rozjemcę,mediatora(pacis,iudicii),jakotwórcę,sprawcę,komentatora,interpretatora(poetarum),
tłumacza,pośrednikasensów;przyznajeonajęzykowipoetyrangęwychowawczo-moralno-polityczną:
odzwyczaićludziodżądzymorduibarbarzyńskichobyczajów11.
KolejnymważnymdlaDedeciusatematem,którypodejmujetakżewtym
eseju,sąstosunkipolsko-niemieckie,jakwiadomo,zewzględunahistoryczne
uwikłania–szczególnieproblematyczne.Ichnaprawępowinniśmyzacząćodpróby
wzajemnegowysłuchaniaidialogu,atakżeodwysiłkubudowaniaświadomości
oodmiennościdrugiejkultury.JaktwierdziDedecius,uwrażliwiaćnaodmienność
mogąksiążki–zarównoichczytanie,jakiprzekładanie:
Czytaćtoznaczynauczyćsiętłumaczyć.Ktoczyta,przekładamyślidrugiegoczłowiekanaswójwłasny
sposóbrozumienia:dodajeobcetłumaczeniadoswoichiprzejmujejakowłasne.Ożywiaiwzbogaca
przemianęwłasnejmateriiduchowej.Czytaniejesttłumaczeniem,tłumaczeniejestprzedewszystkim
prawidłowymczytaniem12.
Tłumaczenietodążeniedodialoguzarównozautorem,jakimiędzykultura-
mi.Przekładoswajazprzeciwieństwamiijestkorzystnydlaobukultur–autora
itłumacza.ZdaniemDedeciusa,możesiętakżeprzyczynićdobudowaniadobrych
stosunkówmiędzynarodowych.Autoresejuprzywołujewtymkontekściejeszcze
jedensymptomatycznyepizodzżyciaHumboldta–wspominamianowicieojego
politycznejdziałalności(byłdyplomatąiprzedstawicielemPrusnakongresiewie-
deńskim).Jegoprojektynieznalazłyjednakpoparciaizrezygnowałzdziałalności
politycznej.Wówczaspowróciłdostudiowaniajęzyków.
Czyliteratura,przekładmogąmiećrealnyibezpośredniwpływnapolitykę?
TezaDedeciusawydajesiędyskusyjna.Zpewnościąmogąjednakuwrażliwiaćna
odmienność,przyczynićsiędolepszegopoznaniaiżyczliwegopostrzeganiadrugiej
kultury.TemuwłaśnieDedeciuspoświęciłswojeżycie,tłumaczączpolskiegoiro-
syjskiego(początkowodorywczo,pracującjednocześniewtowarzystwieubezpiecze-
niowym),anastępniezakładającNiemieckiInstytutKulturyPolskiejwDarmstadt,
którymprzezdługiczaskierował.Jednocześniewięcpostulowałpokójwswoich
tekstachidziałałnajegorzecz–teoriaspotkałasięuniegozpraktyką(podobnie
jaktobyłowprzypadkutłumaczenia–zarazemprzekładałitworzyłteorięprze-
kładu13).
9K.Dedecius,Wymianakulturowa...,dz.cyt.,s.44.
10K.Dedecius,Książkajakowolaiwyobrażenie,dz.cyt.,s.48.
11Tamże,s.51.
12Tamże,s.57.
13K.Dedecius,Notatniktłumacza,przeł.J.Prokop,Kraków1974.
