Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
WROWADZENIE
tuzzabitymnabarykadziepoetąFałnemzMotorów,rozwiązaniemogłobybyćinnelSymboliczne
ujęciegłównychpostaciprzemieszczaodniesieniautworuzrzeczywistościokupacjihitlerowskiejna
płaszczyznęprocesuhistorycznego,adziałaniabohaterówdramatuwpisujewzagadnienieponad-
czasowychpostawmoralnychjednostki,konfrontowanychzsytuacjami,jakieujawniająsięwdłu-
gimtrwaniudziejówlRzeczywistośćrozumiananajszerzejjestniezależnaodlosówjednostkinie-
będącejpostaciąnhistoryczną”,którąpojmowanowswoimczasiejakowładcę,przywódcę,wodza,
wybitnegoartystęitplosobistościmającewpływnaprocesdziejowyl
BohaterZegadłowicza,takjakinnepostacifikcyjne,stajesięświadkiem,uczestnikiemwyda-
rzeńhistorycznierealnych,oddziałujenawydarzeniamiędzykoniecznościąawłasnąmożliwo-
ścią,determinizmemaprzypadkowościąlWMotorachiwMartwymmorzu…wymagatoświa-
domegozespoleniajednostkizezbiorowościąlKażdeujęcielosówbohaterawramachszeroko
pojmowanegorealizmupokazuje,żepostaćjednostkowamaograniczonemożliwościdziałanial
NatympolegaróżnicamiędzyklasycznymutworemepickimapowieściąlTękonstatacjęZega-
dłowiczwprowadzajakowyrazaprobowaniapewnejideil
Charakterystyczne,żeżywiołautobiograficznydajeosobieznaćnieustannie,pisarzłączykon-
cepcjęartystycznązprywatnymdoświadczeniemlŚwiatbohaterównieprzekraczatuwłaściwie
horyzontówautorskiejświadomościkształtowanejwdoświadczeniu(auto)biograficznymlJestto
otyleinteresujące,żewiedzapochodzącazbezpośredniegodoświadczeniarzeczywistościinie-
poszerzonaowpisanąwfikcjęrefleksję,leczwprawdopodobnąfabułęmożebyćniepełna,
fragmentaryczna,subiektywnieniezgodnazrzeczywistością,niepewnaczyzgoła(świadomielub
nieświadomie)fałszywa18lTenrzeczywistyświatodzwierciedlonywpowieściachorazwdrama-
cieniejestiniemożebyćpełny,cowynikaznaturyprzekazujęzykowegoiliterackiejekwiwalen-
tyzacjitegoświatalIstotnebędziejednak,wjakisposóbautordokonawyboruiporządkowania
tego,oczym,byprzypomniećspostrzeżenieBachtina,mawiedzęwiększąniżjegobohaterowie,
aściślej—wjakąjestwstanieswoichbohaterówwyposażyćl
AutobiograficznośćutworówpowieściowychZegadłowiczawielokrotniedostrzeganoipod-
kreślanolMożejednaktrafniejbyłobyokreślićtętendencjęmianemfaktograficzności?Temat
artystytospadekpoliteraturzemodernizmu,naturalizmjestelementemprowokacyjnychgier,
autentycznośćwątkówerotycznychtrudnoocenićlFaktynatomiast,woderwaniuodichrolipro-
wokacyjnej,zarównoprywatne(auto/biograficzne),jakiprzejętezhistoriiwspółczesnej,stająsię
istotnymprzedmiotemdyskursu,podkreśleniemnietyleautentyzmuskładnikówrzeczywistości
iSędziachStanisławaWyspiańskiego,wdramatachTadeuszaMicińskiegoiStefanaŻeromskiego)lPorlWlStu-
dencki:TwórczośćdramatycznaEmilaZegadłowiczalWrocław1962,sl112i158lFaktograficzneelementyznajdąsię
wPokojudziecinnym(1934),któryzawierawstawkęnatematproblemówspołecznychnarastającychpokryzysiego-
spodarczym1930roku,Domekzkartpisanyodsierpniadopoczątkuwrześnia1939roku,skończonywkwietniu1940
roku,zbliżasiędozespołutekstów,główniepublicystycznychireportażowych,będącychrozrachunkowąreakcjąna
klęskęwrześniowąlTeatrfaktu(faktomontaż)byłwdwudziestoleciurodzajemscenicznejpublicystykizbliżonejdo
reportażu,dotyczącejtematówwojny,rewolucji,prawaisądownictwa,głośnychprocesówpolitycznych;sztukitakie,
międzyinnymireżyserowaneprzezLeonaSchillera(FriedrichaWolfa—Cyjankali,FerdinandaBrucknera—Prze‑
stępcy,SiergiejaMlTrietiakowa—KrzyczcieChiny!),wywarłyznacznywpływnaZegadłowiczal
18Odoświadczeniurzeczywistegoświatajakoźródlehistoriiopowiedzianejwformieartystycznej(literackiej)
porlRlNycz:LiteraturanowoczesnawobecdoświadczenialW:Idem:Poetykadoświadczenia.Teoria—nowoczesność
—literaturalWarszawa2012,sl208lWszczególnysposóbdotyczyćtobędzienieukończonego,powstałegownie-
sprzyjającychtwórczościokolicznościachIIwojny,dramatuSindSieJude?.
