Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Zagadnieniadefnicyjne
31
Jedynąrzeczywistościąjestspołecznapraxis”(Szacki2005:887).Zdaniem
Szackiegonależyprzytymunikaćzarównowoluntarystycznejfikcji,jakoby
istniaływolnepodmioty,jakiteżfikcjideterministycznej–wizjispołeczeń-
stwajakoniezależniefunkcjonującejsiłysprawczej.„Toludzietworząswe
społeczeństwo,nietworzągojednakzniczegowcałkowiciedowolnyspo-
sób.WtensposóbGiddensprzezwycięża,jaksądzi,opozycjęsubiektywizmu
iobiektywizmu,zastępującdualizmpodmiotuiprzedmiotuformułą»dual-
nośćstruktury«(thedualityofstructure),oznaczającą,żestrukturapowinna
byćtraktowanajednocześniejakoto,cojeogranicza,ito,cojeumożliwia;
rezultatludzkichdziałańiśrodek,dziękiktóremudochodząonedoskutku”
(Szacki2005:887).
Bardzoistotnewodniesieniudoomawianejwniniejszymrozdzialete-
matykirozważaniaprzedstawiłrównieżPierreBourdieu.Punktemwyjścia
wopisiepodmiotowościuBourdieujeststruktura,aniejednostka.Choćjest
onzwolennikiemrelacyjnegoiintegrującegoujęciaproblemusprawstwa
społecznego,toakcentkładzienastrukturęjakowwiększymstopniudeter-
minującącharakterrzeczywistościspołecznej.„Całośćdyspozycjibędących
wposiadaniujednostkiBourdieunazywahabitusem,aprocesnabywania
dyspozycjizzasobówstrukturyodbywasiępoprzezdziałaniejednostekwjej
otoczeniuspołecznym.Habituskształtujesięzatempoprzezpraktykęspo-
łeczną,niejestformąabstrakcyjnychtreściprzypisanychjednostce,leczwyni-
kiemusytuowaniawkonkretnymmiejscuwstrukturze,copośredniookreśla
jejszanseorazrelacjezinnymipodmiotami.Praktykispołeczneucieleśniają
wzoryiregułyznaczeńspołecznych,wktórychjednostkafunkcjonuje.Pod-
miotspołecznypoprzezpraktykęodtwarzawzory,wedługktórychdziała,
aktóresąokreśloneprzezpozycję,wktórejsięznajduje.Topozycjawdużej
mierzewyznaczakształtnabywanegoprzezjednostkęhabitusu,atakżeja-
kośćzdobywanychprzezniąkapitałów”(Pomiankiewicz2013:56–58).Habi-
tusstanowiotym,coróżniodsiebiejednostki,iwyznaczaichszansewgrze
społecznej.Dziejesiętogłówniepoprzezrodzajeposiadanychprzezniekapi-
tałówizasobów–uwarunkowanychkulturowo,społecznieiekonomicznie–
któremogąwykorzystać,działającwobrębiedanejstruktury.Jednostkimają,
zdaniemBourdieu,dwiemożliwedrogidziałania:reprodukcyjną(bezreflek-
syjną,zgodnązwpisanymiwhabituswzoramipraktyk,nieprzekształcającą
