Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28|
1.Ustaleniaterminologiczneimetodologiczne…
pośredni-taknp.RobertLowie
47
).Zgodzićsięnależyjednakzestwier-
dzeniem
48
,żedlarozważańprawnychnajważniejszajesttzw.normatywna
definicjakultury.Toonazapewniaoperatywnośćewentualnymrozważa-
niomdotyczącymujmowaniaprawajakoczęścikultury.Tonormatywne
ujęciekulturyszczególnynaciskkładzienanormykulturowe,stanowiące
określonewzorcepostępowania.Prawo(aściślejmówiąc:normyprawne)
jestwtymujęciuskładowąwspółtworzącąwspomnianenormykulturowe.
Wydajesięwięc,żezarównokulturawjakiśsposóbkształtujeprawo(któ-
rejestczęściąkultury),jakiprawokształtujekulturę-należyuznać,że
jesttozależnośćocharakterzeobustronnym.Trzebapamiętać,żenorma-
tywnywymiarkulturyniejestrzeczjasnakształtowanywyłącznieprzez
prawo-równiedoniosłąrolęodgrywająreligia,moralnośćczybyćmoże
nawetniektóreprądyetyczne.Należypodkreślićwzględnąautonomię
tychskładowychnormatywnegoaspektukultury,wskazując,żepewne
wpływyizależnościmiędzynimimogąjednakzachodzić
49
.Problemem
tutajjedyniezasygnalizowanym,awymagającympoważniejszejanalizy
zestronyteoretykówkulturyjestpytanieoto,czykażdanormaprawna
stajesięelementemkształtującymnormatywnośćkultury.Wsposóbpo-
średninegatywnejodpowiedziudzielająGertrudeJaegeriPhilipSelznick:
nnormastajesiękulturowąniezewzględunasamwalorbycianormą,lecz
tylkojeżeliwzbudzarodzajsymbolicznejodpowiedzi”
50
.Zatakirodzaj
symbolicznejodpowiedzimożebyćuznaneprzyjęcieHartowskiejnposta-
wywewnętrznej”wobecprawa.Takczyinaczej,normamusiwjakiśspo-
sóbnrezonować”wspołeczeństwie,bymócuznaćjązanormękulturową.
Wpewnymzakresieodpowiednikiemtegorodzajurozważańnagruncie
teoretycznoprawnymjestutratamocyobowiązującejregulacjiperdesue-
tudo.Wprzypadkugdyregulacjaprawnazjednejstronyniejestprze-
strzeganaprzezodbiorcównormy,azdrugiejstronyniejeststosowana
47
RobertLowiedefiniujekulturęjakoto,cojednostkanabywaodspołeczności-nie
wymieniawprostprawa,leczbezwątpieniajestonojednymztakichelementów[By
cultureweunderstandthesumtotalofwhatanindividualacquiresfromhissociety]-
podajęza:tamże,s.43.
48
M.Zirk-Sadowski,Sposobyuczestniczeniaprawnikówwkulturze,dz.cyt.,s.47.
49
Ozwiązkachprawaimoralności(składowychtakiegosposobuujmowaniakultu-
ry)np.w:W.Lang,Prawoimoralność,Warszawa1989;C.Znamierowski,Rozważania
wstępnedonaukiomoralnościiprawie,Warszawa1967.
50
G.Jaeger,P.Selznick,ANormativeTeoryofCulture,nAmericanSociologicalRe-
view”1964,no.5,s.668.
