Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ideaaltruizmuijegoznaczenierelacyjne
37
religijnej,czyquasi-religijnej,wrazzrozwojempodziałupracywswych
przedstawieniachzbiorowychtęsakralnośćnadajetakżejednostce(Joas
2013:49-60).Altruizmwięcniejestfatalistycznymfaktemspołecznym
wynikającymznarzucającychsięjednostcekolektywnychsposobówmyśle-
nia,czuciaidziałania,chociażmożewystępowaćtakżewtakiejodmianie.
PraceDurkheimabyłyzogniskowanenafaktachspołecznychjakofaktach
moralnych,choćmogłyteżbyćodczytywanekrytyczniejakosprowadzające
faktymoralnedofaktówspołecznych.
Otym,żepoglądDurkheimanaaltruizmniemożebyćsprowadzo-
nydosocjologizmu,świadczyjegopracaL
)éducationmorale(1925;wyd.
pol.2015).Durkheimwyróżniłtrzykonstytutywneelementymoralności:
pierwszyznichnazywaduchemdyscypliny,drugi-przywiązaniemdo
grupyspołecznej,atrzeci-najistotniejszy-autonomiąwoli(Durkheim
1925:107).ChociażpobrzmiewatusformułowanieKanta,toznaczenietej
autonomiijestnajzupełniejspołeczne.FilozofiamoralnaKantabyłarozpo-
wszechnionaweFrancji,uwagęzwracawięcprzekształceniekantowskiego
pojmowaniatranscendencjiprzezDurkheima,któryuznałtranscendencję
społeczeństwawobecjednostki(Weiss2020:138).Durkheimprzezauto-
nomięmoralną,którąuważazaniezbędną,zdajesięrozumiećświadomość
racjipostępowaniaczytowodniesieniudoreguł,czydoideałukolektyw-
nego(Durkheim1925:136-137).
Altruizmwiążeonzdrugimelementemmoralności,jakimjestprzy-
wiązaniedogrupy.Wskazujeprzytymnapotrzebęwartościowaniatego
sentymentuspołecznego,abynieograniczałsięondogrupowegoegoizmu.
Pojawiasięwięctualtruizmwsensie,jakinadałmuComte,awięcprzy-
wiązaniedoideiludzkości,któreDurkheimuważazazapośredniczone
przezprzywiązaniedoojczyznymającejteideałyludzkościurzeczywistniać
(Durkheim1925:237).Dochodzimytutajjednakdozgołaniekolektywi-
stycznejideigodnościczłowiekaijejmiejscawświadomościzbiorowej-do
świeckiegosacrum.Wwykładziepierwszymnatematmoralnościlaickiej
wdzieleL
)éducationmorale(1925)Durkheimstwierdza:
Trzebawewnątrzsamychpojęćreligijnychodnaleźćfaktymoralne,któresię
tamzagubiłylubskryły;trzebajewydobyć,ustalić,naczympolegają,określić
ichwłasnąnaturęiwyrazićjęzykiemracjonalnym.Trzeba,jednymsłowem,
