Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
4.Poległymnależysięszacunek
Priamaizawstydzony,oddajemupośmiertnyhołd.Ijestja-
sne,żetakbyćpowinno.
JestrównieżdlaHomeraoczywiste,żenienależyzabi-
jaćrannych,bezbronnychlubpoddającychsię.Takbyłona
dwaipółtysiącalatprzedKonwencjąGenewską;alesama
zasadaistniaławcywilizacjieuropejskiejzawsze.Kiedy
wstyczniu1945rokuwidziałem,jaknawsipodPiotrkowem
TrybunalskimzabijanokolbamipoddającychsięNiemców,
patrzyłemnaprzejawyzezwierzęcenia,sprzeczneznaszą
kulturą.Nafronciezachodnimtaksięniedziałoanipodczas
pierwszej,anipodczasdrugiejwojnyświatowej.
BroniącaruinMonteCassinoIdywizjastrzelcówspado-
chronowychWehrmachtuwobliczunieuchronnejklęskiwy-
cofałasięzklasztoru,zostawiającnamiejscusetkęrannych.
Tamzajęlisięniminasiułaniz12pułkuPodolaków.Może
wśródtych,którychwidziałemwroku1960,byliniegdysiej-
siranni?
Szacunekilitość,okazywanerannymizabitym,możnatłu-
maczyćnadwasposoby.Pierwszyjestzdroworozsądkowy
izwyklewymieniajągosocjologowie.Starogreckiwojownik,
średniowiecznyrycerzczydwudziestowiecznyżołnierzzda-
wałsobiesprawę,żeionsammożezostaćranny,możepójść
wniewolę,możezginąć.Byłwięcskłonnypohamowaćwście-
kłośćiograniczyćnienawiśćnarzecztego,copoangielsku
nazywamyfairplay,równetraktowanie.
Myślęjednak,żeniemniejważnedlaantycznychherosów
ipóźniejszychzabijakówwzbrojachalboskórzanychkafta-
nachbyłocośinnego:szacunekdosamychsiebie.Myśleli:
niewalczymyzesłabymi;jeżelizwyciężamy,tosilnych–
więcuznaniedlaichmęstwazwiększanaszewłasneosią-
gnięcia.Dośćsiebiecenimy,byniezabijaćleżącychiokazać
