Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
|
Rozdział1
szymstopniuKsenofonta.Sokratestwierdziłteż,żepoznanieprawdyiosiągnię-
ciedoskonałościwdziałaniuprowadzidourzeczywistnieniaprawdziwejnatury
ludzkiej,awtensposóbdoszczęścia.
Razjeszczeodwołamsiędoautorówprzybliżonegoniecowcześniejpod-
ręcznika.Jegoautorzynapisali,żeSokrates:nChciałwiedzieć,cotojestspra-
wiedliwośćalbocnota,alboodwaga,alborówność,alenieotomuchodziło,jak
ludzietychsłówużywająpospolicie,aleoto,czymsąwrzeczysamej,czymsą
naprawdętakierealnościjaksprawiedliwośćalborówność.(ł)Niemiałambi-
cji,bybyćoryginalnym(żadenzfilozofówtakiejambicjiniemiał,onabygo
wykreślałazkultury),aletylkobyprawdęuchwycićiwiedzieć,jakdobrusłu-
żyć,bozawszechodziłooprawdyżyciusprzyjające”
4
.
Dokonującpewnegouogólnienia,możnastwierdzić,żeSokratesbyłpierw-
szym,którywyróżniłdobramoralne,właściwyprzedmiotetyki,atakżebył
pierwszymprzedstawicielemstanowiskamoralizmu.Niektoinny,aSokrates
wyznawałpogląd,żepożytekzależnyjestoddobra,tylkotocodobrejestna-
prawdępożyteczne.Sokratesbyłprzeciwieństwemutylitarysty,twierdził,że
czynjestniezawodniedobry,gdywypływazeńpożytek,azalecającsprawiedli-
wośćczylojalność,wysiłekwpracyczykompetencjewzawodzie,powoływał
sięnapłynącestądkorzyści.Szczęściezwiązanejestzcnotą,bozcnotywynika.
Wyznawałpogląd,żenSzczęśliwyjestten,ktoposiadanajwiększedobra”,na-
uczałSokrates.Annajwiększymdobremjestcnota.Wiedzajesttymsamym,co
cnota,jeśliwiedzaniewystarczadocnoty,tomusibyćpowierzchownainiezu-
pełna(ł).Prawdziweszczęścieiprawdziwypożytekdajetylkodobro,apraw-
dziwymdobremjestcnota”
5
.DlaSokratesacnotanietylkojestniemożliwabez
wiedzy,leczjestzwiedzątożsama
6
.
CytowanyLeszekKołakowski,podsumowującswójszkicpoświęconySokra-
tesowi,pisze:nSokratesutrzymuje,żeniemożebnejest,bymczyniłzwłasnejwoli
coś,oczymwiem,żejestzłe;jeślizłoczynię,tojesttowynikmojejniewiedzy.
Gdywiem,codobre,dobroczynię.Myśltakamożenamsięzdawaćcałkiem
niegodnawiary.Jesteśmyraczejskłonnisądzić,żeczęstoczynimycośzłego,
gdyróżnepasjenamiwładają-nienawiść,miłość,zawiść,chciwość,pożądanie,
pycha,żądzawładzyiwiemyprzytym,cozłeidobre,alejaktosiępowiada,nie
umiemysięnamiętnościomoprzeć.(ł)Zatrzymajmysięjednaknachwilęipo-
myślmy,czymożejestjakaśracjawmniemaniuSokratesa,iżzło,któreczyni-
my,mazaprzyczynęignorancjęnaszą;poprostumarnynaszRozumniepotrafi
4
L.Kołakowski,Oconaspytająwielcyfilozofowie,SeriaI,Znak,Kraków2004,s.10-11.
5
M.Mastalerz,Sokratesnatleepoki,rozdział1.3.,pracadyplomowapodkierunkiemprof.dr
hab.CzesławyPiecuch,InstytutFilozofiiiSocjologiiWydziałHumanistycznyAkademiiPedago-
gicznej,Kraków2005,http://www.sokrates.republika.pl.
6
Ibidem.
