Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Pojęcieprawa
żeniemprzedzbrodnią.Nienadarmowydajepoleceniaistawiazakazy
szlachetnym,alepodlinicsobieztegonierobią.Wspomnianegoprawanie
godzisięzmienić,zastąpićjegopostanowieńinnymilubcałkiemznieść;se-
nataniogółobywateliniezwolniąnaszjegoprzestrzegania.Pozbawione
sensubyłobyszukaniekomentatoralubznawcy,byustaliłodpowiednią
wykładnię;wRzymieiAtenach,teraziwprzyszłościtoprawoniczymsię
nieróżni;wkażdymmiejscupowszeczasypozostaniebezzmian,wieczne
ijednodlawszystkich,niczymbóg,królipanwszechrzeczy,którytopra-
wostworzył,obmyśliłizatwierdził.Ktonieprzestrzegajegopostanowień,
samegosiebieutraciiodrzuciwszywłasneczłowieczeństwobędzieprzez
tocierpiał,choćbyuniknąłmękiuważanejpowszechniezakarę”.
(Cicero,Derepublica3,33,tłum.I.Żółtowska,1999)
*
PublicumiusestquodadstatumreiRomanaespectat,privatumquodadsin-
gulorumutilitatem:suntenimquaedampubliceutilia,quaedamprivata.–UPrawem
publicznymjestto[prawo],któreodnosisiędoustrojupaństwarzymskiego,
prywatnymto,któredotyczyinteresujednostek:niektóre[normy]sąbo-
wiem[stanowione]winteresieogółu,innezaświnteresieprywatnym”.
(Ulpianus,D.1,1,1,2)
*
Quarecumlexsitcivilissocietatisvinculum,iusautemlegisaequale,quo
iuresocietasciviumteneripotest,cumparnonsitcondiciocivium?Sienimpecu-
niasaequarinonplacet,siingeniaomniumpariaessenonpossunt,iuracerteparia
debentesseeoruminterse,quisuntcivesineademrepublica.Quidestenimcivi-
tasnisiiurissocietas?–UJeżelizatemprawojestnajważniejszymspoiwem
obywatelskiejwspólnotyiobowiązujewszystkichjednakowo,jakaustawa
pozwoliutrzymaćwięzispołeczne,gdyuprawnieniaobywateliniesąrów-
ne?Skoronieżyczymysobierównegopodziałudóbrmaterialnych,skoro
rozmaitebywajązdolności,toprzynajmniejniechwszyscyobywateleda-
negopaństwamająrówneprawa.Czymżebowiemjestspołeczeństwo,
jeśliniewspólnotąjednoczonąprawem”.
(Cicero,Derepublica1,49,tłum.I.Żółtowska,1999)
*
(...)Estenimunumiusquodevinctaesthominumsocietasetquodlexconsti-
tuituna,quaelexestrectaratioimperandiatqueprohibendi.Quamquiignorat,is
estiniustus,siveestillascriptauspiamsivenusquam.–U(...)Jednajestbowiem
33
