Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Francja
31
WokresieIIcesarstwaFrancjamiałasporosukcesówwewnętrznychidyplomatycz-
nych,wzrósłjejprestiż.KompromitacjanastąpiłapoklęscewwojniezPrusamiw1870.To
byłkresIIcesarstwa.
18stycznia1871r.wzajętymprzezwojskaniemieckieWersaluogłoszonoutworzenie
IIRzeszyNiemieckiej.
Po4miesiącachoblężeniaParyżaprzezwojskapruskierządskapitulował(28I1871),
aleParyżkapitulowaćniechciał.Przywódcapartiirepublikańskiej,adwokatLeonGam-
betta,już4września1870r.zoknaratuszaogłosiłtłumomparyżanpowstanieTrzeciej
Republiki.DoobronystolicysamParyżzmobilizowałpółmilionaludzi.WoblężonymPa-
ryżudominowałynastrojejakobińskie.Proletariatprzejąłwładzęwmieście(marzec1871);
utworzonoKomunęParyża.Całośćniebyłazaplanowana,władzęprzejętonieoczekiwanie.
PrzeprowadzonowyborydoRadyGeneralnejKomunyParyża;później-wkwietniu1871r.
-KomunapowołałaKomitetOcaleniaPublicznego.Rządfrancuskibrutalnieiokrutnie
zlikwidowałKomunę132.25tysięcykomunardów-jeńcówzamordowanopozakończeniu
działańwojennych;zaczęłysięaresztowaniaizapadaływyrokiśmierci.Masakrą28maja
1871r.zakończyłasięwojnadomowa.10maja1871r.,powcześniejszym(28I1871)rozej-
mie,zawartoupokarzającypokójzNiemcami.
IIIREPUBLIKA
Wwybranym(8II1871)ZgromadzeniuNarodowymtrwałysporyoprzyszłąformę
ustrojową:monarchiaczyrepublika?Jużwcześniejproklamowanabyłarepublika,ale
wZgromadzeniuprzeważalimonarchiści.ZgromadzeniepowołałoAdolfaTiersanasze-
fawładzywykonawczej,ztytułemprezydentaRepubliki(31VIII1871-tzw.konstytucja
Riveta,liczącazaledwietrzyartykuły).Ażdoprzyjęciaustawzasadniczychw1875r.ustrój
Francjibyłtymczasowy.Pokilkuletnichsporachpartyjnych,30stycznia1875r.,większo-
ściąjednegogłosu(tzw.poprawkaWallona)przesądzonoorepublikańskiejformieustroju
idwuizbowościparlamentu.Wkrótceprzyjętodalszeustawyzasadnicze.Łączniecałość
konstytucjirepublikańskiejtworzyłytrzyustawy133liczącełączniezaledwie32artykuły134.
IIIRepublikaijejkonstytucjaprzetrwałydoupadkuFrancjiwczasieIIwojnyświato-
wej.Konstytucjaskładałasięztrzechlakonicznychustaw(późniejuzupełnianych),codawało
dużepoledlaichinterpretacji.Konstytucjacałąwładzęustawodawcząoddawaładwuizbowe-
muparlamentowi:izbiedeputowanychisenatowi;izbybyłyrównorzędne.Władzawykonaw-
czanależaładoprezydentaiministrów.Prezydent,wybieranyna7latprzezZgromadzenie
132
Tamże,s.585-591.
133
1)OorganizacjiSenatuz24lutego1875r.
2)Oorganizacjiwładzpublicznychz25lutego1875r.
3)Ostosunkachmiędzywładzamipublicznymiz16lipca1875r.
Tekstypolskiewszystkichw:Powszechnahistoriaustroju.Wybórźródeł…,s.250-256;takżeHistoriapaństwa
iprawa.Wybórtekstówźródłowych…,s.224-227.
134
Liczba32wynikazzsumowaniaartykułówustawpoprzedniowskazanych,którychtekstypolskiezawarte
sąw:Powszechnahistoriaustroju.Wybórźródeł…,s.250in.;L.Jamrózpodajeliczbę34;L.Jamróz,Ewolucja
konstytucjonalizmufrancuskiego…,s.59-66;zob.ponadtoJ.Baszkiewicz,HistoriaFrancji,wyd.2…,s.592-595;
E.Gdulewicz,SystemkonstytucyjnyFrancji…,s.8;M.Morabito,D.Bourmaud,Historiakonstytucyjnaipoli-
tycznaFrancji…,s.344in.;M.Wąsowicz,Prawoiobywatel…,s.80.
