Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
ZbigniewWerra
zgodniezzasadądivideetimpera(„dzielirządź”).Stosowanotzw.zsyłkę
dobrowolnąpolegającąnatym,żeprzedumieszczeniemwwagonachko-
lejowychdeportowaniotrzymywalidopodpisudeklaracjęstwierdzającą,
iżjadązwłasnejwoli:„«Wolna»,boobywateldeportowanyoświadcza,
żejedziezwłasnejchęci,a«zsyłka»,bofaktyczniejechaćmusiał.Utarłsię
nawettermin«wolnazsyłka»”46.Rządcarskinaprzestrzenipięćdziesięciu
lat(1823-1877)zesłałnaSyberię598tys.ludzi,rządsowieckiwlatach
1939-1941,zsamejtylkookupowanejwschodniejczęściPolski,depor-
tował1692000ludzi47.
Poprawczyobózpracymiałwedługzałożeńsowieckiegoprawodaw-
stwacharakterpedagogicznyiwychowawczy.Czynnikamiwychowania
miałybyćpracaipropaganda.Pracabyłaobowiązkiemkażdegoobywa-
telaizawieraławsobiewaloryuszlachetniające,toteżkażdywięzieńobo-
wiązanybyłdopracyfizycznejlubumysłowej-zależnieodklasyfikacji
istanuprzydatnościfizycznej.Każdywięzieńpoprzybyciudoobozu
poddawanybyłbadaniomlekarskim,mającymnaceluustaleniestop-
niaprzydatnościdopracy.Oficjalnieistniałopięćkategoriizdolnoścido
pracy48.Wpraktycewynikibadańlekarskichniebyłybranepoduwagę.
Właściwymmiernikiemprzydatnościwięźniaisposobuzatrudnieniabył
rodzajprzestępstwa.Więźniapolitycznegoniedopuszczanodożadnych
pracadministracjiobozowej.Pewneznaczeniemiałojedynieotrzymanie
kategoriiinwalidzkiej.InwalidaIstopniabyłobowiązanydopracytylko
46ArchiwumSióstrNiepokalanekwSzymanowie(ASN),sygn.CIIl51,Wspomnienia
s.Laurety.Syberia-Irak-Palestyna,s.31-33.
47nazsyłkęprzeznaczył990tys.ludzi:więźniów-250tys.,zmobilizowanychprzymu-
sowodoArmiiCzerwonej-210tys.,jeńcówwojennychzkampanii1939r.-230tys.,in-
ternowanychpokampanii1939r.-12tys.ZtejliczbyopuściłograniceZSRS,wdwóch
falachewakuacyjnych(wojskoiludnośćcywilna)wmarcuisierpniu1942r.,114500ludzi.
Żołnierzeszeregowizwolnienizobozówjenieckichnaterenieokupacjisowieckiejjesienią
1939r.-46tys.PozostałowZSRS613tys.Zmarliśmierciąnaturalnądo1października
1942r.415800tys.Zatrzymaniwwięzieniachi„poprawczychobozachpracy”naskuteknie
wykonaniaumowyamnestyjnej,wynikającejzumowypolsko-sowieckiejz30lipca1941r.
68400tys.ZaginienioficerowiezobozówjenieckichwKozielsku,OstaszkowieiStarobielsku
(Katyń)8300.Zmarlizmrozuiwycieńczeniapodczastransportudeportowanychwlutym
1940r.,zamordowanychprzezkonwojewczasieewakuacjizwięzieńpowybuchuwojny
niemiecko-sowieckiejwczerwcu1941r.,zaginieniinieodszukani-426000tys.
481lzdolnydokażdejpracy;2lzdolnydośredniejpracy;3lzdolnytylkodolekkich
prac;4linwalidaIstopnia;5linwalidaIIstopnia.
