Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
ElżbietaSZYSZLAK
kiej,czyszerzejmuzułmańskiej,wiążesięwłaśniezpoczątkiempanowaniasułtana
nadziemiamibułgarskimi1(Gocłowski,2003,s.22),podczasktóregosytuacjaBułga-
rówbyławyjątkowotrudna.BliskośćterytorialnaziembułgarskichwobecstolicyIm-
periumOsmańskiego,nazywanychnzachodnimiprzedmieściamiStambułu”(Szysz-
lak,2015b,s.157)ułatwiałanietylkoprowadzenieskutecznejpolitykiasymilacyjnej,
alerównieżsprzyjałanapływowiludnościtureckiej.Sytuacjauległazmianiepouzy-
skaniuniepodległościprzezBułgarię,kiedybułgarscyTurcyznarodudominującego
stalisięmniejszością.Znacznaczęśćznichzdecydowałasięwówczasnaemigrację.
RównieżpoIIwojnieświatowejTurcybylizainteresowaniemigracją,zwłaszcza,że
ichsytuacjaulegałastopniowemupogorszeniu.Celemrządówkomunistycznychbyła
bowiemidentyfikacjatejżeludnościzsocjalistycznympaństwembułgarskim,jejate-
izacja,jakrównieżosłabieniewpływówtureckichwśródinnychgrupmuzułmańskich.
Wlatach70.ubiegłegostuleciapojawiłysięplanyprzesiedleniaTurkówiichprzymu-
sowejasymilacji.Ichucieleśnieniemstałasięakcjanodrodzenianarodowego”,zapo-
czątkowanawczerwcu1984roku.Wjejtokudoszłodozmianynazwisknabułgarskie
wodpowiedzinandobrowolnąprośbę”zainteresowanychTurków,przyczymwobec
opornychstosowanorepresje.Sukcesywnielikwidowanorównieżwszelkieprzejawy
odrębnościkulturalnejbułgarskichTurków,m.in.poprzezlikwidacjęszkółimediów
tureckojęzycznych,zamykaniemeczetów,anawetniszczeniemuzułmańskichcmen-
tarzy.Zabronionotakżepublicznejmanifestacjiswojejodrębnościreligijno-etnicznej
(Gocłowski,2003,s.23-25).Zmianasytuacjipolitycznejwregionieośmieliłabułgar-
skichTurków,którzym.in.zaczęliwysuwaćżądaniaumożliwieniaemigracjidoTur-
cji.Jaksięokazałobyłyonezgodnezplanamikomunistów,czegoskutkiembyłatzw.
wielkawycieczka:Turcywyprzedawalizabezcendorobekswojegożyciaiudawalisię
doprzejśćgranicznych,byoficjalnieudaćsięnawycieczkędoTurcji.Szacujesię,że
wtensposóbopuściłoBułgarięok.320tys.osób(ibidem,s.27;Stankov,2004,s.205).
Skutkigwałtownejfaliemigracjiokazałysięowielepoważniejsze,niżsięspodziewa-
no-wregionachzamieszkiwanychprzezTurkówoznaczałypoważnyubytekludności
idramatyczneniekiedyubytkisiłyroboczej,wskaliogólnokrajowejzałamaniesię
rolnictwa.Kryzyswfunkcjonowaniupaństwazwiązanyznwielkąwycieczką”zalicza
siędziśrównieżdonajważniejszychprzyczynutratywładzyprzezekipęTodoraŻiw-
kowaidemokratyzacjiBułgarii.Wciągukolejnychlatnastąpiłareemigracjaczęści
zmniejszościtureckiej,choćwielupozostałonastalewTurcji(Bieniek,2013,s.8;
Gocłowski,2003,s.28,31-33).Genezamniejszościtureckiej,związananierozłącz-
niezeskrajnienegatywnieprzedstawianymprzezBułgarówpanowaniemosmańskim,
wpołączeniuzdoświadczeniemrealizowanejwobecmniejszościtureckiejpolityki
władzbułgarskich,zwłaszczawlatach80.XXwieku,stanowiąwspółcześnieprzy-
czynęwzajemnychanimozji,uprzedzeńistereotypów,utrudniającwzajemnerelacje,
zwłaszczawsytuacjiwzrostupoczuciazagrożeniauktórejśzestron(Stankov,2004,
s.206).Wrezultaciesątakżejednymznajważniejszychdeterminantówichpolitycz-
nejaktywności.Wartorównieżpodkreślić,żeargumentyhistorycznesąbardzoczęsto
obecnewantytureckiejretorycebułgarskichugrupowańnacjonalistycznych.
1Należyjednakzaznaczyć,iżpowstaniepaństwabułgarskiegowiążesięnieodłączniezturec-
kimiplemionaminapływającyminaziemiedzisiejszejBułgariiwVIIw.,zwanymiProtobułgarami.
Jednakbardzoszybkonastąpiłaichslawizacja.WhistoriiBułgariiodegralionipozytywnąrolę(Cze-
kalski,2010,s.10;por.Kafesoğlu,1997,s.195-202.).
