Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskalewicachrześcijańska(1832-1914).
Panoramapostaci,środowiskiideipolitycznych
Polska(inietylko)myślpolitycznapełnajestsprzecznościipozornychantynomii.Jedną
znich,niecojużdziśzapomnianą,jestpróbanożenienia”lewicy(wszelkichwersjiprotosocjalizmu
isocjalizmuwewszystkichjegoodcieniach,odmianachiwersjach)zchrześcijaństwem.Wśród
pojęćnlewica”inchrześcijaństwo”narosłowielenieścisłościinieporozumień.JacekBartyzel
wjednymzeswoichtekstówzauważyłjjaksięokazuje,zupełniezasadniejiżtrudności
związanezprecyzyjnymwyjaśnieniemtychnterminów”wiodąalbodonegacjizasadniczego
podziałuna:nlewicę”inprawicę”,alboprzeciwnie,doabsolutyzacjitychdwóchpojęć.Pierwsze
podejściemotywowanejesttymargumentemjpisałBartyzel,żesłowatestanowiąpułapki
językowe,czyjjaktwierdziłJean–PaulSartrejnpusteprzegródki”lubzacierająsięzupełnie,
zwłaszczawewspółczesnymświecie.Wdrugimujęciuterminnlewica”jnadalwieloznaczny
iniezupełniewewnętrznienczysty”jjestużywanywsposóbpragmatycznydonskompromi-
towania”przeciwnikówpolitycznych,ułatwiarównieżmechanistyczny(schematyczny)podział
światapolitykinarzekomąlewicęirzekomąprawicę.Wtejdystynkcjiobowiązujejednakpo-
dejścieintuicyjne.Niewchodzącgłębiejwistotęproblemu,jednegomożemybyćpewnijoba
terminysąwzględne,czasamiintuicyjne,innymrazemsytuacyjne,jeszczewinnychkonwencjach
polemiczne.Jednymsłowem:tam,gdziejestprawica,potrzebnajestlewica.
Wróćmyjednakdozasadniczegosporuczyteżdylematu:czyideowynstempellewicy”,
naktóryskładająsięmiędzyinnymi:sprawiedliwośćspołeczna,równość(egalitarna),postęp,
sceptycyzmwobeckapitalizmu,upowszechnienie(uspołecznienie,upaństwowienie,etc.)własno-
ści,optymizmpoznawczy(wiarawprzebudowęstosunkówspołeczno–ekonomicznych)można
pogodzićchrześcijaństwem(Ewangelią)?Dziśpewniejużnie,biorącpoduwagę,żewspółcze-
sna,zachodnialewicajużdawnopogrzebałajakąkolwiektradycjęjakozbędnybalast,ciążący
nadpolitykąntuiteraz”.Dlawspółczesnejlewicychrześcijaństwostałosięwrogiempostępu
idemokracji,mimożeteterminymająjużdzisiajteżzupełnieinneznaczenieniżwprzeszłości.
Wkażdymrazieużywanieterminunlewicachrześcijańska”(czyteżnsocjalizmchrześcijański”)
możeprowadzićdonieporozumień,wzbudzaćkontrowersje,wywoływaćsporyipolemiki.Tym-
czasemwwiekuXIXiwpierwszychdekadachneryXXwieku”nsocjalizm”,jakinchrześcijaństwo”
traktowanonietylejakoterminynormatywne,cointuicyjne.Innymisłowy,bohaterowietej
9
