Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewangeliazbawienia.Polskalewicachrześcijańska,tomI
Myślpolitycznahavrzanbyłajednakdośćosobliwa,socjalistyczna,aleniedokońca,radykal-
na,alezpewnymiograniczeniami,napewnozaśdemokratycznaiwswojejsynteziechrześcijańska.
Aletakżepoglądnawiaręróżniłsięodtego,jakiprezentowaliichideowimistrzowie.Krytycznie
odnosilisiębowiemdopropozycji,abyoddzielićwładząświeckąodkościelnej,przekonując,
żeowieleważniejszejest,abyuczynićchrześcijaństworeligiąpowszechną.Nieoznaczałotorzecz
jasnanarzucaniawiarysiłą,chodziłoimraczejopromowanieideichrześcijańskichjakouniwer-
salnychdlaróżnychwyznań,którewyrosłyzewspólnychkorzeni.Nowe,zapowiadanejużprzez
ChrystusaKrólestwoBoże,naktóregoprzyjścieoczekiwałatysiąclecialudzkość,opartemiało
byćnatrzechnjednościach”:politycznej,socjalnejimoralnej.Tochrześcijaństwojtłumaczyli
justanowiłopowszechnebraterstwo,powszechnąmiłośćbliźniegoipowszechnąwreszcie
sprawiedliwość,któretostanowiłyistanowićbędąpowszechnącałość.
Wodróżnieniuodinnychśrodowiskchrześcijańskiejlewicy,ideolodzyGminyHavrwy-
stępowalirównieżprzeciwkopostulatowiuwłaszczeniachłopów.Uważali,żetorozwiązanie
pogłębiegoizmyiprzyczynisiędopowstanianowejklasy,nowycharystokratów,tymrazem
nieszlacheckich,awłościańskich.Należałowięc,jakpisali,ncałeuposażyćgminy”,toznaczy
własnośćuczynićwspólnąiniepodzielną.Choćprzestrzegali,żerównośćbezwzględnanbyłaby
zabójstwemcnoty,przywilejemdlapróżniactwa”.Gminymiałybyćnorganamicałejbudowy
socjalnej,funkcjamijednegociała,jednegospołeczeństwa,głosemjednejharmonii,jednego
rządu”.Dopierowkońcowymokresiedziałania,zapewnepodwpływemzachodnichprądów
myślisocjalistycznej,GminaHavrodstąpiłaodngminowładztwa”.
Należelirównieżhavrzaniedokrytykówrewolucjifrancuskiejuważając,żejejszczytnehasła
przyniosłynieodwracalne,fatalneskutki.Wytworzyłasiębowiemwefekcierewolucjinowanarysto-
kracjapieniędzy”,anproletariusze”stalisięjeszczebardziejnieszczęśliwiniżkiedykolwiek.Należało
więccałkowicieprzebudowaćstosunkispołecznewduchunnowejepoki”.nNaszymzamiarem
będzierozwijanieduchaimyślichrystianizmu,równieijaknaszejnarodowości,szukaćorganizacji
społeczeństwaiwszystkiejegofunkcjedojednościsprowadzać.Itak:zajednośćwewzględzie
moralnymuważamyreligię,bezktórejbraterstwobyłobyczczymwyrazem,zajednośćwewzględzie
socjalnymuważamystowarzyszeniekapitałówipracy,bezczegorobotnicyniewolnikamibybyć
musieli,zajednośćwewzględziepolitycznymprzedstawiamywszechwładztwoLudu,bezktórego
aniwrządzie,aniporządkuwspołeczeństwiebybyćniemogło”.Zchwiląwybuchupowstaniakra-
kowskiegohavrzaniezawiesiliswojądziałalność,apóźniejniektórzyjejczłonkowiewstąpilidoTDP
.
ProgramGminyHavropróczbroszuridrukówulotnychpropagowałogłównieczasopismo
nZjednoczenie”(1841–1844),wydawaneiredagowaneprzezLudwikaKrólikowskiegoiJana
idemokratyzacjąstosunkówspołecznych.GłosiłorównieżideeposłannictwadziejowegoPolski,nscentralizo-
wania”wszystkichSłowianiostatecznezjednoczenieEuropynodElbyażpoDon,odNewyażdoAdriatyku”,
zprzywództwemjednego,silnego55milionowegonszczepu”Słowian.
32
