Ewolucja

Jerzy Dzik

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-235-4113-4

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323541134

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

260

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Dzik, Jerzy. Ewolucja. Red. . Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2021, 260 s. ISBN 978-83-235-4113-4, doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323541134

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Dzik, J.

T1 Ewolucja

PB Uniwersytet Warszawski

PP Warszawa

YR 2021

SN 978-83-235-4113-4

DOI https://doi.org/10.31338/uw.9788323541134

Bibliografia BibTex:

@Book{ 241250, author = "Dzik, Jerzy", editor = "", title = "Ewolucja", publisher = "Uniwersytet Warszawski", year = "2021", address = "Warszawa", isbn = "978-83-235-4113-4", doi = "https://doi.org/10.31338/uw.9788323541134" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Dzik, Jerzy

ED -

TI - Ewolucja

PB - Uniwersytet Warszawski

CY - Warszawa

PY - 2021

SN - 978-83-235-4113-4

ER -

DOI - https://doi.org/10.31338/uw.9788323541134

Netografia (standard APA):

Dzik, Jerzy. Ewolucja [baza danych online] Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 2021 [dostęp: 04 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/ewolucja-jerzy-dzik-241250. doi: https://doi.org/10.31338/uw.9788323541134

demokracja, selekcja, Democracy, dobór naturalny, specjacja, Altruizm, altruism, drzewo rodowe, ewolucja kultury, natural selection, selection, speciation, tree of life

Znakomite wprowadzenie do nauki o ewolucji, ukazujące powiązania między biologią, fizyką, chemią i geologią a humanistyką. Autor przedstawia ewolucję jako proces fizyczny zachodzący w geologicznym wymiarze czasu, omawia działanie darwinowskiego me...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-235-4113-4

DOI:

https://doi.org/10.31338/uw.9788323541134

Wydawnictwo:

Uniwersytet Warszawski

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

260

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wprowadzenie9
Rozdział 111
Rozpoznanie zjawiska wiedza przednaukowa • założenia metody naukowej • życie to fizyka i chemia • miejsce człowieka w przyrodzie • plenitudo & scala naturae uzasadnieniem niezmienności • problem z wymarłymi gatunkami • metoda biostratygrafii • nieciągłość zapisu geologicznego • dowody ewolucji: populacje kopalne • technika gęstego opróbkowania • ewolucja dziennych zmian ontogenezy • nieprzewidywalność procesów historycznych • biologia historyczna a iluzja redukcjonizmuRozdział 223
Natura transmutacji niedoskonałość zapisu geologicznego • nieciągłości ekologiczne • pozaziemskie interwencje w bieg ewolucji • pokusa katastrofizmu • Mother of All Extinctions odporna na fakty • bazalty syberyjskie • marksizm a nieciągłość ewolucji • interpretacja zapisu kopalnego • dowody ciągłości ewolucji • niekalibrowanei kalibrowane drzewo rodowe • kalibracja ewolucji ontogenezy • poszukiwanie mechanizmu ewolucji • dobór najlepszych spośród rozmaitych • „nędza historycyzmu”Rozdział 341
Naukowy status ewolucji właściwości warunkujące proces ewolucji • zmienność populacyjna • dowody na ziarnistą naturę nośników dziedziczności • gen jednostką rekombinacji • dwuznaczność terminu „teoria ewolucji” • proces ewolucji a termodynamika • specjacja przejawem wzrostu entropii? • miary uporządkowania systemu • przewidywalność ewolucji • fitness a testowalność • redukcjonizm złudzeniem a biologia nauką historyczną• falsyfikowalność hipotez przodek–potomek • granica biologii predyktywnej z historyczną Rozdział 455
Uniwersalność koncepcji ewolucji uniwersalność atrybutem teorii fizykochemicznej • wnioskowanie indukcyjne w biologii • klasyczna kladystyka • czas ewolucji a uniformitarianizm • zasięg czasowy stosowalności praw biologii: biologia rozwoju, teoria komórkowa, teoria płci, genetyka, enzymologia, teoria Darwina • pozaewolucyjne zastosowania teorii Darwina • darwinowska ewolucja technik architektonicznych a pozory czystej estetyki, „specjacja allopatryczna” na gruncie kultury • kulturowa selekcja idei (zamiast osobników) • warunki postępu, jego nieuchronność i bezwładnośćRozdział 571
i gatunku • metody wnioskowania filogenetyki • analiza kladystyczna cech morfologicznych • testowalnośćkladogramów • niebiologiczne koncepcje gatunku • taksonomia linneuszowska a kladystycznaRozdział 687
Tempo ewolucji selekcja eksperymentalna • ewolucja biologiczna a molekularna • skutki zmian nacisku selekcyjnego i uwolnienia od selekcji • szybka specjacja roślin i ryb • miary tempa ewolucji • nieoczekiwanie niskie tempo ewolucji w czasie geologicznym • metoda stratofenetyki • ewolucja nie potrzebuje płci • podobne tempo ewolucji różnych organizmów • niekonieczna specjacja • arbitralność chronospecies • zasięgi gatunków opisują migracje – nie ewolucję • specjacja nie przyspiesza ewolucji • implikacje paradoksu Haldane’aRozdział 7103
molekularnych i paleontologicznychRozdział 8117
• koacerwaty a błona komórkowa • geneza translacji i DNA • powstanie kodu genetycznego • koewolucjakodu genetycznego i aminokwasów • „świat RNA” • nietrwałość układów autokatalitycznych i zagrożenie„katastrofą Eigena” • synteza RNA bez rybozy • życie na podłożu mineralnym • datowanie zdarzeń geologicznych • środowisko prapoczątków życia • granica zapisu kopalnegoRozdział 9131
Ewolucyjna biologia rozwoju homologia segmentalnych genów homeotycznych • modelowe ssaki laboratoryjne jako niedoskonałe analogie człowieka • muszka owocowa i Caenorhabditis jako organizmy modelowe • zwierzęta anatomicznie pierwotne • wyciszanie genów przez krótkołańcuchowe RNA i metylację DNA • regulacja przez białkowe homeodomeny • ewolucyjne uwarunkowania morfogenezy okwiatu • molekularne rozpoznawaniehomologii seryjnej • przyczyny rekapitulacji filogenezy w ontogenezie • niezależna ewolucja wczesnychstadiów rozwoju • ewolucja pola morfogenetycznego • przyczyny ewolucyjnych zmian rozmiarów ciałai jego komórek Rozdział 10147
• ewolucja wirusów • rozpoznawanie swój–obcy dzięki receptorom błonowym • znakowanie tioestrem i ubikwityną • prezentowanie i rozpoznawanie antygenów • postmejotyczna rekombinacja receptorów odpornościowychleukocytów u minogów oraz limfocytów T i B • selekcja klonalna przeciwciał • mechanizm rekombinacji – białka RAGRozdział 11161
lodowejRozdział 12175
Socjobiologia problem „natura czy wychowanie” • odwieczność instynktów macierzyńskich i kopulacyjnych • rozbieżność interesów płci • zachowania rozrodcze hermafrodytów • agresja kopulacyjna owadów • źródła dymorfizmu płciowego • inwestycja w gniazdo • automatyzm wpajania afiliacyjnego • podłoże hormonalne więzów rodzinnych • swoistość i mechanizm zachowań wyuczonych • problem obiektywności idei kulturowych • interpretacja altruizmu jako skutku doboru krewniaczego • koewolucja międzygatunkowej symbiozy i strategia ewolucyjnie stabilna • neurobiologia piękna • biologiczna regulacja urody • sztuka prehistoryczna • konsekwencje biologicznych uwarunkowań ludzkich zachowań i ich stosunek do kulturyRozdział 13191
• nowożytna ewolucja technologii • syndrom volkswagena • dlaczego nas przy tym nie było?Rozdział 14207
• neutralna teoria ewolucji molekularnej • koncepcja „samolubnego genu” a istota pojęcia genu • osobnik jako jedyny przedmiot doboru a autonomia organelli i plazmidów • rozbieżna ewolucja polimorfów i organizmy klonalne • ewolucja superorganizmu • ewolucja w obrębiemetapopulacji • koncepcja selekcji gatunków • ewolucja symbiozy • problem obiektywności biocenozy i ekosystemu • historia przekształcania środowiska przez organizmy i ich wpływ na bieg ewolucji • bioróżnorodność jako niepełna miara złożoności ekosystemówPosłowie223
Źródła ilustracji225
Indeks nazwisk233
Indeks rzeczowy235

Wprowadzenie

Niejesteśmywszyscytacysami.Różnimysiękolo-

remskóry,włosówioczu,mamyróżneproporcje

ciała.Cowięcej,wotaczającymnasświecieżyje

mnóstwoistotobardzorozmaitymwyglądzieinaj-

różniejszychwłaściwościach,aniektóreichcechy

sąniepokojącopodobnedoludzkich.Takiespo-

strzeżeniewywołujepotrzebęokreśleniaswoisto-

ściiwyjaśnieniagenezynaszejbiologicznejnatury

oraznaszegomiejscawświecieżywym.Najprościej

byłobyprzyjąć,żezazawiłościformżywychistot

odpowiedzialnyjestumysłdalekopotężniejszyod

naszego.Uznać,żeporządekświatajestnadprzy-

rodzonyinienaszymzadaniemjestzgłębiaćjego

naturę.SamfaktsięgnięciaprzezCzytelnikapotę

książkęjestjednakniezaprzeczalnymdowodem,że

niewszystkimznastakprosterozwiązaniewystar-

cza.Szukającinnejodpowiedzinapytanieoprzy-

czynyróżnorodności,możnabowiemznaleźćwy-

jaśnienieintelektualniebardziejsatysfakcjonujące

ibardziejpraktyczne.Odwołujesięonodojednego

tylkojejaspektu,aleokluczowymznaczeniu-do

istotyigenezyżyciabiologicznegojakozjawiska

ﬁzykochemicznego.Dziękitemudasięwyjaśnić

podobieństwonaszegoorganizmudoorganizmów

zwierzątiroślin,anawetwskazaćprzyczynyzło-

żonościnaszegoduchairozdźwiękumiędzyjego

aciałapotrzebami.Natymwłaśnieopierasiękon-

cepcjaewolucjidrogądoborunaturalnego,czyli

selekcjiobiektówzdolnychdonajskuteczniejszego

(wokreślonychwarunkach)przekazywaniana-

stępnympokoleniomswojejlosowopowstającej

zmienności.

Koncepcjęmechanizmuewolucjibiologicznej

możnaopisaćzwięźleiwyczerpującowkilkupro-

stychzdaniach.Możnateżprzybliżaćjączytelni-

kowiprzezprzedstawieniewybranychprzykładów

zfachowejliteratury.Jestwieleznakomitychksią-

żekwyjaśniającychteprocesyiopisującychróż-

norakieaspektyewolucji.Niechcęwydłużaćich

listy.Nietakiwięccelprzyświecałmiprzypisaniu

tejksiążki.ChciałbymraczejprzekonaćCzytelni-

kówdomyśleniaewolucyjnegoosprawachnieko-

niecznieściślepowiązanychzszerokorozumianą

biologiąewolucyjnączyewolucyjnąpaleontolo-

gią.Marzymisięwykazanieścisłegozwiązkuróż-

nychdziedzinwiedzynietylkoprzezzjednocze-

nieichnapodstawietreści,aleiprzezwskazanie

swoistościstosowanychprzezniemetodologii.

Szczególniezaśmetodologiinaukiwwąskimjej

rozumieniu-jakoscientia.Spróbujęwykazać,że

metodatajestrównieskutecznawodniesieniudo

zjawiskprzyrody,jakiprzyinterpretacjiprzynaj-

mniejniektórychaspektówkultury,należących

zdeﬁnicjidodomenyhumanistyki.Nawetjeśli

większośćzagadnieńinteresującychhumanistów

znajdujesiępozazakresemskutecznościmetod

przyrodoznawstwa,uświadomieniesobieistnie-

niagranicmiędzyﬁzykąametaﬁzykąimożliwie

precyzyjneokreślenieichpołożenianikomunie

zaszkodzi.

Wierzę,żeniejestemosamotnionywodczu-

waniupotrzebyodnalezieniaspójnościiporządku

wotaczającymświecie.Ujęcieewolucyjnedajena

toszansę.Wyjaśniazwiązkimiędzyzjawiskami

przezukazanieciągłościzachodzącychmiędzynimi

procesówwczasie,anietylkoichklasyﬁkowanie

iopisywanieichstatycznegoobrazu.Paradoksal-

nie,wbrewpółtorawiekowejhistoriirozwojuteorii

ewolucji,tensposóbmyśleniajestdzisiajwodwro-

cie.Niemiałszans,byprzekonaćdosiebieszerokie

masy,bojestsprzecznyzkategoryzacyjnąnaturą

ludzkiegoumysłu.Mamjednaknadzieję,żenie

zostaniecałkiemzmarginalizowany,itomotywuje

mniedopisania.Nietrudnozauważyć,żekultura

światazachodniegoznalazłasięwtakimpunkcie,

wktórymprzyrostwiedzynaukowejprzekroczył

zdolnościspołeczeństwdorozumnegoselekcjono-

waniaidei.Idziejesiętakniezależnieodtego,że

ideetesąskuteczniewykorzystywanewintensyw-

nym-zgodnymzresztązdarwinowskimimechani-

zmamiewolucji-rozwojutechnologicznymieko-

nomicznym.Myślę,żespojrzenienatewszystkie

zjawiskaoczamibiologaewolucyjnegomożebyć

orzeźwiające.

Układkolejnychrozdziałówjestpodporząd-

kowanydwómszlakomrozumowaniaztrudem

dającymsięzesobąpogodzić.Najpierwprzedsta-

wiamhistorycznenastępstwodokonańbadaczy

przyrody,któreumożliwiłyrozpoznaniemechani-

zmuewolucjibiologicznej.Wdalszejczęścipró-

bujępokazać,jaktateoriaradzisobiezukładami

ocorazwiększejzłożoności.Staramsięprzytym

ouwypukleniejednościwszystkichdziałówbiolo-

gii,dlaktórychteoriaewolucjijestnajważniejszą

Brak wyników

Ewolucja

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra