Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ciężkości,wokółktóregoobracasięcałastruktura,jestkwestiaskutecznegowy-
konywaniawładzynadanymterytorium”118.
Wmoichbadaniachposługiwałemsięteżpojęciem„państwonarodowe”.Zda-
niemJürgenaOsterhammelajesttoszczególnapostaćorganizacjipaństwa,która
wykształciłasiędopierowXIXwieku,żebynastępnie,niewątpliwieniebezoporów
iniewszędzie,upowszechnićsięnacałymświecie.Wedługniegopaństwonaro-
dowejesttworemowyraźniewytyczonychgranicachoddzielającychjeodinnych
państwnarodowychopodobnejstrukturze.Członkiemtakiegopaństwajestsię
przezsamobyciejegoobywatelem.Dlatego„Citizenshipjeststatusem,któryozna-
czazasadnicząrównośćobywateliwobecprawaorazichbezpośredniąpodległość
wobecwładzypaństwowejbezżadnychinstancjipośredniczących.Naróddefiniuje
sięniejakopolitycznyzwiązekpoddanych,alejakospołeczeństwoobywatelipań-
stwa”119.ZdaniemOsterhammeladopowstaniapaństwnarodowychwXIXwieku
prowadziłygłównietrzyróżnedrogi:usamodzielnianiesiękoloniiwnastępstwie
rewolucji,zjednoczeniepodhegemoniąjednegozpodmiotówpolitycznychoraz
uzyskanieautonomiiwdrodzeewolucji120.
DavidRobertsonpodkreślił,żepaństwonarodowe„[...]jestzarządzaneprzez
jedensystempolitycznyiopisujekontekst,wktórymcałośćobszarugeograficz-
negostanowiojczyznędlaosób,którerozpoznająsięjakowspólnotazpowodu
podzielanejkultury,historiiijęzykaorazcharakteruetnicznego”121.ZkoleiWal-
demarKitlerzwróciłuwagę,żenaródwznaczeniupozytywnym(ipolitycznym)
jestzwiązkiemobywatelizamieszkującychdaneterytorium(państwo),który
łącząwięzigospodarcze,polityczneispołeczne,awszystkieonepowiązanesą
gęstąsieciąwartościzobszaruwspólnegobezpieczeństwa.„Zatarciewielugranic
izacieśnieniewięzikulturowych,atakżeglobalizacjażyciapaństwowegoiwzrost
pozycji«niższych»warstwspołecznychprowadząnieuchronniedoobywatelskiej
postacinarodu,czylispołecznościzamieszkującejdaneterytorium(państwo),
przyzachowaniugenetycznych(etnicznych)właściwościposzczególnychczęści
owejspołeczności”122.
Ponieważwśródmoichcelówbadawczychwyodrębniłemkilkaelementów
związanychzanaliząinstytucjiwywiaduwrozróżnieniunapaństwademokra-
tyczneiniedemokratyczne,więcwyjaśnieniawymagająrównieżtedwapojęcia.
FrancisFukuyamawpracypt.„Koniechistorii”zwróciłuwagę,żedemokra-
cjaoznaczauprawnieniewszystkichobywatelidowpływanianawładzępoprzez
118
M.N.Shaw,Prawomiędzynarodowe,Warszawa2011,s.147–148.
119
J.Osterhammel,HistoriaXIXwieku.Przeobrażenieświata,Poznań2020,s.539
120
Ibidem,559–560.
121
D.Robertson,Słownikpolityki,Warszawa2009,s.296.
122
W.Kitler,BezpieczeństwonarodoweRP...,s.20.
54
