Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ponieważnatejpowierzchnicośsięznimdzieje.Światłobiegnieod
jednegopunktudodrugiegoidonastępnego,itakdalej,więcidea
przyczynowościjesttułatwozrozumiała.Zasadanajkrótszegoczasu
jestnatomiastzupełnieodmiennąfilozoficzniezasadądziałaniaprzy-
rody.Zamiastmówić,żecośjestsprawąprzyczynową,żezrobienie
jednejrzeczypowodujewnastępstwiecośinnegoitakdalej,powyższa
zasadagłosi,żemyustalamypewnąsytuację,aświatłodecyduje,
któryczasjestnajkrótszylubekstremalnyiwybieraodpowiednitor.
Ale
jak
światłotorobi?
Jak
wynajdujetentor?Czyżbyobwąchiwa-
łoonosąsiadującetoryporównującje?Odpowiedźjesttwierdząca;
światłowpewnymsensietakwłaśniepostępuje.Własnośćtajest
S
A
D/
D
oczywiścienieznanawoptycegeometrycznejizawartajestwpoję-
ciudługościfali;długośćfalimówinamwprzybliżeniuotym,jak
dalekodoprzoduświatłomusi„obwąchać”tor,abymócgospraw-
dzić.Wprzypadkuświatłatrudnozjawiskotopokazaćwdużejskali,
ponieważdługościjegofalisąstraszniemałe.Aledlafalradiowych,
np.falodługości3
cm
,odległości,naktórychdokonujesięporównań,
sąwiększe.Weźmyźródłofalradiowych,detektoriszczelinę,jakto
przedstawiononarys.26.13.Promieniebędąwówczasbiegłyoczy-
Rys.26.13.Przechodzeniefalradiowychprzez
wiścieod
S
do
D
,ponieważjesttoliniaprosta,inicsięniezmieni,
wąskąszczelinę
jeśliszczelinęuczynimywęższą.Jeślijednakprzesuniemydetektor
wbokdo
D1
,falenieprzebiegnąprzezszerokąszczelinęod
S
do
D1
,
ponieważporównującszeregpobliskichtorów,powiedząsobie:„Nic
ztego,wszystkietoryodpowiadająinnymczasom”.Jeślijednakuda
sięnamzabezpieczyćpromieniowanieprzedporównywaniemtorów
przezprzymknięcieszczelinyażdoutworzeniasiębardzowąskiej
szparki,wówczasmożliwybędzietylkojedentoripromieniowanie
właśnietentorwybierze!Wrezultaciewięcejpromieniowaniadotrze
doDprzywąskiejszczelinieniżprzyszerokiej!
Zeświatłemmożnazrobićtosamo,aletrudnotopokazaćwdużej
skali.Zjawiskomożnajednakzauważyćwnastępującychprostych
warunkach.Poszukajmyjakiegośmałegojasnegoźródłaświatła,na
przykładprzezroczystejżarówkiwdalekiejlatarniulicznejalbood-
biciasłońcawzakrzywionymzderzakusamochodowym.Ustawmy
terazprzedjednymokiemdwapalcetak,abypatrzećprzezszparę
międzynimiibardzołagodniestarajmysięstłumićświatłoażdo
zera.Zobaczymy,żeobrazźródłaświatła,któryprzedtembyłmałą
kropką,staniesięwydłużonyinawetrozciągniesięwdługąlinię.
Przyczynazjawiskależywtym,żepalceznajdująsiębardzoblisko
siebieiświatło,którepowinnoprzyjśćpoliniiprostej,rozkładasię
wewnątrzpewnegokątatak,żewchodzącdooka,przybywazróżnych
kierunków.Przypatrującsiębardzouważnie,spostrzeżemyrównież
bocznemaksimailiczneprążkiwzdłużbrzegów.Cowięcej,całezja-
wiskobędziebarwne.Wszystkotowyjaśnimysobiewodpowiednim
czasie,boterazsłużytotylkodołatwegowykazania,żeświatłonie
zawszerozchodzisiępoliniachprostych.
12
26Optyka:zasadanajkrótszegoczasu
