Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przypłynąłdoGdańskazkurtuazyjnąwizytą)ijednocześnienierównej,
bohaterskiejwalkiznajeźdźcą.Westerplattetotakżejedynawojennale-
gendapolskiegoWrześnia.
Dotegokonkretnegowydarzeniaidotejlegendyodwoływałsięwo-
jennydramatStanisławaRóżewiczaWesterplatte(1967)wedługscenariu-
szaJanaJózefaSzczepańskiego,któryodmomentuwejścianaekranystał
sięwpolskiejkinematografiisymbolicznymobrazemnietylko„początku”,
alecałejwojennejgehenny.Jestwnimwszystko:oczekiwanienawojnę,
atak,nierównawalka,konfliktheroizmuirozsądku,momentybohaterstwa
igorzkaprzegrana.Filmopowiadaoostatnichgodzinachpokoju,początku
wojnyidramatycznejobronie182żołnierzyatakowanychzmorza,lądu
ipowietrza.Mieliutrzymaćsięnaplacówce12godzin,bronilijejprzez
bliskosiedemdni.BohaterowiefilmuRóżewiczatonieżadniherosi,lecz
żywiludzie,niepozbawienichwilzwątpienia,lęku,słabości.Kluczowym
momentemWesterplattejestspórmiędzydowódcąmajoremHenrykiem
SucharskimajegozastępcąkapitanemDąbrowskimosensdalszejwalki.
Pytanieoto,czywalczyćdalej„doostatniegonaboju”izginąć,czyteż,kie-
rującsiępostawąracjonalną,poddaćwalkęiżyćdalejzmyśląoprzyszłości
-czynizfilmuWesterplatteobrazoznaczeniuuniwersalnym,wykraczają-
cympozagranicetegotragicznegowrześniowegoepizoduwalki2.Wielelat
późniejdolosówżołnierzyzWesterplattepowróciłwdokumentalnym
reportażuhistorycznymLwyWesterplatte(1997)KrzysztofPulkowski(ur.
1956),pokazującpowojennelosyżyjącychobrońcówWojskowejSkładnicy
Tranzytowej-pełnegoryczy,uczucianiedocenienia,brakuposzanowania.
WcieniuniemieckiegoatakunaWesterplattepozostajączęstoinne
tragiczneepizodyWrześnia1939:dramatycznabitwanadBzurą,walkina
LubelszczyźnieczyobronaPocztyPolskiejwWolnymMieścieGdańsku,
którastałasiętematemwcześniejszegofilmuStanisławaRóżewiczawe-
długscenariuszaJanaJózefaSzczepańskiegoWolnemiasto(1958)3.
Tytułfilmujestsymbolicznyiwieloznaczny.Zjednejstrony,odwołuje
siędopolskiejwalkioprawodowolności,zdrugiej,przywołujekonkretny
fakthistoryczny,którywkontekściepóźniejszychwydarzeńbrzmiironicz-
nie.Wroku1920namocytraktatuwersalskiegomiastoGdańskzostało
proklamowaneWolnymMiastem.MieszkającytuPolacyotrzymaliszereg
uprawnień,m.in.posiadaniawłasnejsłużbypocztowej,telefonicznejitele-
graficznej.WWolnymMieścieGdańskustanowilijednakmniejszość.Stani-
___
___
___
___
___
2MarekHendrykowski:StanisławRóżewicz.Poznań1999,s.73-77.AnalizującfilmWester-
platte,autordostrzegawnimnietylkofilmwojenny,alesytuujegowszerszymkontekścietoczą-
cejsięwówczaswPolscewalkiideologicznej.
3WcześniejtematWrześnia1939,widzianywkontekścieanalizyprzyczynklęskinarodowej,
pojawiłsięwskrajniezideologizowanymfilmieErwinaAxeraDomekzkart(1953,premieraI:
1954).
24
