Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Głupotanascenieświata
31
Otowięcfunkcjonującwteocentrycznymopisieświataziemskiego,
głupotaokreślakondycjęludzkąjakozupełnieniejasną,zagmatwaną
ibezrozumną:głupstwemjestiwiedza,iniewiedza;ipobożność,
ibezbożność;teologia–jakopoznanieBoga–jestwtejsamejmierze
możliwościąracjonalizacjiwiary,comożliwościągrzechu;wiaratak
samodomagasięzrozumienia,jakijeuniemożliwia;„głupota
mądrości"jestwtejsamejmierzezłem(lubprzynajmniejdyspozycją
poniemu),co„mądrośćgłupoty"–bogobojnością;zaśintelektualnej
aspiracjiposzukiwaniaprawdyoBogutowarzyszyniczymcieńantyin-
telektualnaafirmacjaślepejwiary.Wmyśliimentalnościchrześcijańs-
kiegośredniowieczagłupotajestwięc,krótkomówiąc,określeniem
ostatecznym,dającymsięodnieśćwzasadziedowszystkiego,co
ziemskie,taksamoafirmatywnym,jakinegatywnym–wszechobejmu-
jącym.Niedasięjejodróżnićaniodrozumu,aniodszaleństwa.
Ilustracjątejspecyficznejpozycjiiproblematyzacjigłupotymożebyć
innesławnedziełoBoscha,zatytułowanezgłębokąironiąLeczenie
głupoty,naktórymkażdyelement,nieliczącmożetylkopejzażu(choć
iten,odmalowanydość„nonszalancko",„bylejaki",niewydajesię
całkiemobojętny),jestwswoimabsurdziepośredniolubbezpośrednio
jejwyrazem–emblematem,gestem,grymasem,symbolem.Leczący,
leczony,obserwatorzy–wszyscytupowtarzajągestźródłowej
inieuleczalnejzzasadynieobecnościrozumu.Średniowiecznagłupota
jestwszystkożerna.Jestobłędemiabsolutnąkonfuzją,tymwiększą,że
przeciwstawionąabsolutowitranscendentnejmądrościBoga
15
.
wosądzaniugłupotyzpunktuwidzeniamądrości–czyukrytymjejźródłemniejest
regułapokory?Zaznaczmyjednak,żecelemnaszymniejestbezwzględnewystąpienie
przeciwtejregule,ajedyniepróbatakiegookreślenia„mądrości",którenieuwłaczając
wymogomskromnościstanowiłobyzarazemzasadęuprawnionejidentyfikacjiistotnych
przejawówgłupotyjakogłupoty.
15
Jeślijedynymwnioskiempłynącymzpowyższychrozważańjestcałkowicie
trywialnateza,iżreligiajestirracjonalna,toniechbędzieonaprzynajmniejusprawied-
liwieniemdlaichogólnikowejzwięzłościipowierzchowności.Jednakukrytymich
motywembyławistociechęćuzasadnienia,żewymogiembezwzględnymdlapróby
rozsądnegoopisuprzejawówgłupotyiichźródełjestprzyjęcieperspektywyświeckiej
–niezaśstwierdzenie,czynagrunciereligijnymniemożliwyjestżadendyskurs
racjonalny.Zastrzeżmymimotogwoliczystejpedanterii,żeczytelnikowi,który
naszejperspektywyniezechcepodzielić,wszystkiedalszerozważaniamogąwydać
sięzupełnienieuprawnione,jeśliniebezsensowne.
