Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Głupotanascenieświata
33
znanewcześniejtropyiidee.Toteżzamiastnawłaściwymprzesłaniu
dziełaijegoznaczeniach,lepiejskupićsięnastrukturalnejanalizie
„pracytekstu".Jakdokonujesiętarekapitulacja?Jakfunkcjonuje
wdyskursywnejtkancePochwałysamaideagłupoty?Zabieg,byoddać
jejsamejgłos,choćwpierwszymrzędzieczystostylistyczny,prowadzi
donieprzewidzianychkonsekwencjii„wydarzeńdyskursywnych",
jakiezachodząpodpowierzchniądosłownościznaczenia,implikując,
ostatecznie,jegorozkład.Choćbowiem,napierwszyrzutoka,mamy
tudoczynieniazsyntetyczną„summą"znanychErazmowikontekstów,
problematyzacjiikonceptualizacjigłupoty,towidać,patrzącbliżej,
żekrańcowymefektemtejsyntezyjestraczejrozpadsensuniżjego
rekonstrukcjaczysynteza.Właśnietojednak–niezaśwątpliwej
doniosłościwizja„kondycjiludzkiej"–czyniPochwałęgłupotydziełem
zajmującymiinspirującym.Ojegoszczególnym–„dekonstruktyw-
nym",jeślimożnatupozwolićsobienatakianachronizm–charakterze
zadecydowałyjużsameokolicznościpowstania.
ErazmnapisałPochwałęwciągukilkudnipodróży(!),znudy:
odciętynajakiśczasodbibliotekiipozbawionypoważniejszych
zajęć,zdecydowałsięstworzyćdlarozrywkiswojejiswoichtowarzyszy
żartobliwą„deklamację"–wzorującsięnastaro-
IntencjaPochwały
rzymskimgatunkufikcyjnejprzemowyipowołując
głupoty
zarazemnaantyczne„pochwałyłysiny"czy„pochwały
muchy".Oniezaplanowanejpowadzeswegoprzedsięwzięciaprzeko-
nałsiędopiero,gdyokazałosię,żePochwałabudziogromneityleż
powszechne,cosprzeczneemocjewśródjegowspółczesnych.Erazm
nieprzewidywał,żedziełkopowstałedlazabawy–nawetjeśli
mimotejintencjizawieraniejedną„poważną"tezę–możesię
staćprzedmiotemzjadliwychpolemikioskarżeń;niebyłotojego
zamiarem,cowidaćjużchoćbypotym,jaksłabodopracował
swąPochwałę,którąkarykaturalnaswadaczynitekstemmałopo-
uczającym,czasemwręczniedorzecznym,pedanteria–rozwlekłym
igadatliwym(oczywiściefakt,żemówiGłupota,usprawiedliwia
każdąrozwlekłośćwnarracji),anieodpartażarliwość–nazbyt
dydaktycznym.Jednakżeto,costanowioniedomogachtekstu,
jestzarazemznamieniemjegoszczególnegointelektualnegostatusu
ioryginalności(nietylesamegojegosensu,ileraczejtegosensu
wewnętrznej(dez)organizacji).
