Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
NAODCHODNYM
syntetycznychapriori”jakoDwarunekZ3”,nałożonynaukłady
semantyczne.2
WarunekZ3łączywjednejformuledwieidee.Popierwsze,że
tym,codanąmyślczyniprawdziwą,niemusibyćcałarzeczywi-
stość;możetobyćtylkojejfragment,resztajestwtedyobojętna.
Bysięprzekonać,żeWawelstoinawzgórzu,nietrzebabadać
całegoświata;starczypójśćwKrakowienaPodzamcze.Ów
skrawekrzeczywistości,doktóregodanamyśl-lubwyrażające
jązdanie-sięodnosi,nazywamyDsytuacją”,alboDobiektywem”
tegożzdania.
Prawdatworzysystem,rzekłHermannWeyl3.Tosięzgadza
zdrugąideąwarunkuZ3:zdaniejestsprzężonezeswymobiek-
tywemniewprost,leczprzezcałysystemlogicznyjęzyka.Jest
wtymsystemiepogrążone,jakjegoobiektywpogrążonyjest
wtegożjęzykaDprzestrzenilogicznej”.WwarunkuZ3związki
teuwidaczniająsięprzezto,żezdaniezostałotamsprzężone
zjegoobiektywemzapomocąpojęciaDzupełnegozbioruzdań”,
czylitakiegoniesprzecznegoichzbioru,doktóregoniemożna
jużnicdodać,niepopadającwsprzeczność.Wzorcowymprzy-
kłademzbioruzupełnegojestogółzdańprawdziwych.(Każde
zdaniedoniegododanebędzieoczywiściefałszem;tenzaśbędzie
sprzecznyzeswojąnegacją,którajakoprawdziwajesttamjuż
zzałożeniaobecna.)
SłynnatezaTraktatuWittgensteinagłosi:D3.3Tylkozda-
niemasens;tylkowkontekściezdanianazwamaznaczenie”4.
Możnabytudodać:DAzdaniemasenstylkowsystemiejęzyka”.
DodałtozresztąsamWittgenstein,notującnapoczątkulat
trzydziestych:DCośjestzdaniemtylkowjakimśjęzyku”.5Nie
mazdańwolnostojących.Iniemateżafortioritakichnazw.
2SzerzejomawiamtęsprawęwksiążceLogicandMetaphysics.Studiesin
Wittgenstein’sOntologyofFacts,Warszawa1999;orazwtrzechartykułachopu-
blikowanychwDLogicaTrianguli”:AtomsinSemanticFrames,DLogicaTrianguli”
2000,nr4,s.69-86;ExtendingAtomisticFrames.Cz.I,DLogicaTrianguli”2001,
nr5,s.89-106;ExtendingAtomisticFrames.Cz.II,DLogicaTrianguli”2002,nr6,
s.69-88.
3PatrzH.Weyl,PhilosophiederMathematikundNaturwissenschaft,München
1927.
4L.Wittgenstein,Tractatuslogico-philosophicus,tłum.B.Wolniewicz,War-
szawa2000,s.15.
5Tegoż,PhilosophischeGrammatik,Frankfurta.Main1973,s.170;przekład
-B.W.
