Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Filozofiajestciekawa...
WświeciePlatonaniezmiennesąidealne,duchoweidee,arzeczymaterialne
sązmienneiprzemijające.PełnąrozwiniętąkoncepcjętychdwóchświatówPlaton
przedstawił,tworzącpierwszymetafizycznysystemokreślanyjakoidealizmobiek-
tywny.Obrazowymujęciemtegosystemujestplatońskametaforajaskini.Zmienność
świataokazałasiętylkozłudzeniempowstającymnapoziomiezmysłów.Prawdziwa,
obiektywnarzeczywistość(idei)pozostawałastała,niezmienna.Azatem:napoziomie
rzeczymaterialnych,któresązmienne,racjęmaHeraklit.Alerzeczysątylkocieniami,
kopiamiświataidei.Naprawdęistniejątylkowieczne,niezmienneidee.Wtymświecie
słusznaokazujesięjednakteoriaParmenidesa.
Arystoteleszaproponowałinnefilozoficznerozwiązanieproblemuzmienności
iniezmienności,tworzącoryginalnąteorięhylemorfizmu.Zgodnieztąteorią,zmienne,
materialne(gr.hyle—materia)podłożejestkształtowaneprzezniezmiennąformę
(gr.morfe).Filozoficznierozumianaformajestodpowiednikiemplatońskiejidei,którą
Arystotelesumieściłwrzeczy.Metafizycznaformajestpodstawą,zasadąniezmienności
wbytach.Tanwcielona”wrzeczformastanowiistotęrzeczyijestźródłemjejaktyw-
ności,działania
10
.WedługArystotelesa,światjawiącysięnaszymzmysłomnaprawdę
jestzmienny.Obserwowanezmiany,jakimpodlegająbyty,niesątylkozłudzeniem,są
rzeczywiste.Wbyciejestjednakzarównoelementzmienny,czylimateria,jakiczynnik
niezmienny.Niezmiennapozostajeistotarzeczy,jejforma(wsensiefilozoficznym,me-
tafizycznym).Toona,ukrytaprzedzmysłami,jestaktywnymczynnikiemwywołującym
zmianywmaterii.Materiasamazsiebiepozostajebierna,niejestzdolnadozmian.
Bezformynaszświatbyłbytylkozbiorembiernych,bezkształtnych,nieokreślonych
możliwości.Formajestniezbędna,abytemożliwościurzeczywistniłysię,zaktualizowa-
ły.Choćjejistnienieniejestdanewdoświadczeniuzmysłowym,jednakintelektuznaje,
żeobecnośćformywbyciejestczymśkoniecznym,abywytłumaczyćfaktzachodzenia
zmian.Przyjęciejejistnieniajestzatemracjonalne,albowiembezniejwszelkiezmiany
zachodzącewbytachbyłybyczymśniezrozumiałym,niewytłumaczalnym.Możliwości,
bezaktywnegodziałaniaformy,niezrealizująsięsamoistnie(samezsiebie).Arysto-
telespozostajewięcwiernyzarównoParmenidesowi,jaki,częściowo,Heraklitowi.
Przyjmującniezmiennośćformy,jestbliższyParmenidesowi.Uznającwbycieobecność
składnikamaterialnego,stanowiącegopodłożezmian,czyniswoistyukłonwstronę
Heraklita.Wtejpostawieszukanianzłotegośrodka”międzyskrajnościami,które
pozorniewykluczająsię,przejawiasięjednazcechgenialnegoumysłuArystotelesa.
Starasięon,gdzietotylkomożliwe,zawszezachowaćsprawiedliwyumiar.
10
DokładniejszaprezentacjafilozoficznychkoncepcjiPlatonaiArystotelesaznajdziesięw:Arcymi-
strzowiemyślenia—pracenadtąpublikacjątrwają.
36
