Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EpokaOświecenia-wprowadzenie
WcieniuBuffonaznalazłsięinnyznaczącywtamtejepocefrancuski
uczony(matematyk,biologiastronom)orazfilozof–PierreLouisMoreau
deMaupertuis(1698–1759).Swoimwspółczesnymdałsiępoznaćjako
znawcaizwolennikfizykiNewtonaorazuczonypotrafiącydokonaćszcze-
gółowychpomiarówZiemi(potwierdziłyonem.in.newtonowskątezę,iż
jestonaspłaszczonąsferoidą).Wyrazemuznaniadlajegoosiągnięć
naukowychbyłowybraniegonajpierwdofrancuskiejAkademiiNauk
(1731),apóźniej(w1741)doPruskiejKrólewskiejAkademiiNauk
(wlatach1745–1753pełniłnawetfunkcjęjejprezesa).Doprzerwaniajego
dobrzezapowiadającejsiękarierynaukowejwBerlinieprzyczyniłsię
opublikowanyw1750r.Szkicokosmologii–1753spotkałsięonzzarzutem
(sformułowanymprzezniemieckiegomatematykaS.Koeniga),że
przedstawionawnimzasadanajmniejszegodziałaniajestplagiatem
odkryciadokonanegoprzezG.W.Leibniza.Donajważniejszychdzieł
MaupertuisanależyVe
´nusphysique(1745)–podjąłwnimproblem
mieszaniaras;wewprowadzeniedoniejdeklarował,żeproblememras
„mazamiarsięzająćniejakometafizyk,leczjakoprzyrodnik”,zaś
wyjaśniająckwestieichróżnicowaniapisał,że„jeślibymożnabyło
prześledzićtozróżnicowanie,tookazałobysię,żemająoneswójpoczątek
wjakimśnieznanymprzodku”
5
.Przyodrobiniedobrejwolimożnawtym
dostrzecjakieśzalążkiwspółczesnejteoriimutacji.Ważnymdziełemwjego
dorobkujestrównieżSystemprzyrody(1751)–zawartesąwnim
rozważaniazzakresugenetyki(przedewszystkimzwierzątdomowych).
Iwtymprzypadkutrzebasporodobrejwoli,abywtychrozważaniach
dostrzecprekursorskieideedoborunaturalnego,walkiobyt,dziedziczenia
cechnabytych,anawetjakąśnowoczesnąteoriędywergencjigatunków–
wjejświetlenowygatunek„swojepowstaniezawdzięczałbyjedynie
jakimśtworomprzypadkowym,wktórychelementarnecząstkinie
zachowałybysposobuułożenia,jakieotrzymaływorganizmieojcaimatki.
Każdykolejnybłądrodziłbynowygatunekinamocypowtarzanych
zmiennościdoszłobydopojawieniasiętejnieskończonejróżnorodności
zwierząt,którąoglądamyobecnie...”.Wtymsamymdzielepojawiasię
równieżowa„nieszczęsna”(dlajegokariery)zasadanajmniejszejilości
działania.Wjejświetle„przyrodawsprawianiuskutkówposługujesię
zawszenajprostszymiśrodkami”.
18
5
Por.P.L.Maupertuis,Ve
´nusphysique,w:tenże,Oeuvres,Lyon1768.
