Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AngliaiSzkocjawXVIIiXVIIIwieku
przywilejówzwiązanychzestanowiskiemnajwyższegosenioraAnglii.
W1614r.parlamentzaproponowałkrólowitzw.WielkiKontrakt(zawierał
podobnepropozycje),alemonarchanietylkogoodrzucił,alerównieżnaka-
załaresztowaćjegoinicjatorów.
Wjeszczetrudniejszejsytuacjiznaleźlisięobrońcyuprawnień
parlamentuorazograniczeniawładzykrólewskiejzapanowaniaKarolaI
(1625–1649).Wprawdziew1628r.odnotowalioniznaczącysukces,jakim
byłouchwalenieprzezparlamentPetycjioprawo(zawierałażądania
przestrzeganiaprzezmonarchęniektórychzwyczajowychpraworaz
ochronyobywateli),jednakKarolIwgruncierzeczyniemiałzamiaru
realizowaćzawartychwnimzapisówigdytylkopoczułsięwystarczająco
mocny,najpierwrozwiązałparlament(1629),apóźniejpodjąłstanowcze
krokiprzeciwkoparlamentarnejopozycji.Opozycjonistówusuwano
wówczaszurzędówpublicznychiniejedenznichmusiałszukaćschro-
nieniapozagranicamikraju.Ciktórzypozostalizgromadziliswojesiły
politycznewparlamencie,którywzwiązkuztrzynastoletniąkadencją
(1640–1653)przeszedłdohistoriipodnazwą„Długiego”.W1641r.ich
zwolennicyisympatycyprzeforsowaliWielkąRemonstrację,wktórejpotę-
pionezostałybezprawnepraktykikróla(m.in.wzakresienakładania
iściąganiapodatkówbezzgodyIzbyGmin)orazwysuniętożądania,aby
ograniczyćwładzękrólewską(przezobsadzaniestanowiskkrólewskich
doradcówosobamimającymiaprobatęparlamentu)iwprowadzićwolności
gospodarczewprzemyśleihandlu.
Ponieudanejpróbiearesztowaniaparlamentarnychprzywódców(Johna
PymaiJohnaHampdena)KarolIwycofałsięnapółnockrajuizacząłtam
gromadzićswojesiły.Dałotopoczątekkilkuletniejwojniedomowej(1642–
–1649),wktórejzjednejstronystanęłamniejliczna,aledobrze
wyszkolonaarmiakrólewska,składającasięgłówniezeszlachty,natomiast
zdrugiejarmiazłożonawwiększościzmieszczaństwa.Wtejostatniej
dosyćszybkoujawniłysiępodziaływedługkluczareligijnego,toznaczyna
umiarkowanych(prezbiterian)orazbardziejradykalnych(independentów),
którymidowodziłOliverCromwell(1599–1658).Wykazaneprzezniegow
trakciepierwszychnajtrudniejszychlatwojnydomowejzdolnościorga-
nizacyjneidowódcze(m.in.wbitwiepodMarstonHill)sprawiły,żeIzba
GminprzyjęłajegoprojektutworzeniaArmiiNowegoWzoru(NewModel
Army)orazpowierzyłamunadniądowództwo.Kolejneważnewhistorii
tegokrajuwydarzenia,topokonanieprzeztęarmięwkilkubitwachwojsk
królewskich,aresztowanie,postawienieprzedsądemorazskazaniena
24
śmierć„tyrana,zdrajcy,mordercyiwrogapaństwa”KarolaI(wyrok
