Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
6
AndrzejŁukasik
w.p.n.e.,zbiegasiębowiemzpoczątkiemfilozofiiprzyrody.Pierwsi
filozofowie–Talesijegonastępcy(Anaksymander,Anaksymenes,
Heraklit,Pitagoras,Parmenides,Empedokles,Anaksagoras,Leukip-
posiDemokryt)–przedmiotemswychrozważańuczyniliprzyrodę,
dlategoteżnazywanisąfilozofamiprzyrodylubfizykami(gr.phy-
sis–przyroda).Podstawowezagadnienie,którymsięzajęli,doty-
czyłopoczątkuizasadyrzeczy(gr.arché–początek,zasada–termin
wprowadzonyprzezAnaksymandra).Wzagadnieniutym(zwanym
problememelementarności)chodzioto,jakijestnajbardziejpodsta-
wowyrodzajmaterii,zktóregoskładająsięwszystkierzeczywprzy-
rodzie.Dyskutowanokwestie,czyjestjedenrodzajpodstawowego
tworzywa,czyteżjestichwiele,czymateriajestciągłaipodzielna
wnieskończoność,czyteżistniejąostatecznejejskładniki.Wiąza-
nojezzagadnieniemnaturyczasuiprzestrzeni(wszczególności
dyskutowanonatematskończonościinieskończonościprzestrzeni
orazistnieniapróżni),charakteremzmian,jakimpodlegająprocesy
przyrody(czykażdezjawiskomaswojąprzyczynęiwszystkodzieje
sięwskutekkonieczności,czyteżjestmiejscewświecienaprzypa-
dek,czyświatjesturządzonycelowo),stawianoproblem,czyświat
istniejeodwiecznie,ajeślinie,towjakisposóbpowstał,czyistnie-
jetylkojedenświat,czyjestichwiele.
OdstarożytnościażdowiekuXVIIprzyrodoznawstwoniebyło
wyodrębnionezfilozofii.Filozofowieprzyrodyformułowaliswoje
koncepcjenapodstawiebezpośredniegodoświadczeniazmysłowego,
opierającsięzwyklenapewnychzałożeniachocharakterzemetafi-
zycznym.Chociażwspekulacjachtychosiągniętowieleinteresują-
cychrezultatów(zperspektywynaukiwspółczesnejdonajwartoś-
ciowszychnależyniewątpliwieatomizmLeukipposaiDemokryta,
rozwiniętypotemprzezEpikuraiLukrecjusza),tojednakkoncep-
cjetewniewielkimtylkostopniu(oilewogóle)byłypodatnena
weryfikacjęempiryczną.
WwiekuXVIInastąpiłproceswyodrębnianiasięzfilozofiino-
wożytnegoprzyrodoznawstwa,doczegoprzyczyniłysięmiędzyin-
nymirewolucyjnepraceKopernika,GalileuszaiNewtona.Zmianie
uległpreferowanymodelpoznaniaprzyrodyzkontemplatywnego
(Arystoteles)naeksperymentalny(Bacon).Doświadczenie,eks-
perymentimatematycznyopiszjawiskokazałysięniezwyklesku-
