Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Filozoficznarefleksjanadkulturą
zówkamidodziałańcharakteryzującychsięwartościamipozytyw-
nymi,apozatymwdziedziniemoralnościniechodziowartości,
leczodobrauzyskiwanedziękiczynomsłusznym.Odróżnienie
regułczynusłusznegoodnormzostałochybaprzeprowadzonenie-
zbyttrafnie.
Tatarkiewiczprzywołujejakoprzykładnaruszanianormsytuację
kradzieżyżywnościprzezgłodnego,interpretującjątak:norma
nNiekradnij”niejestpowszechna,azabórcudzegomieniamoże
byćwokreślonychwarunkachczynemsłusznym.Jedynąpowszech-
nązasadąjestzasadasłuszności21.Rozpatrzmybliżejnakazywany
przezniąrachunekdóbr:rabującmagazynzbożamożnauratować
wieluludzi,alewłaścicielstawiaopór.Kalkulacjajestprosta:jedno
życiezakilkadziesiątinnych.Słuszniejestwięcpozbawićżyciabo-
gaczamagazynującegozboże.Możliwośćtakkarykaturalnejinter-
pretacjiwskazuje,żezasadasłusznościpowszechnabyćniemoże,
adobraniekonieczniesąbezwzględnewproponowanymsensie.
Niezależnieodniepożądanychkonsekwencjiczynutrafnawyda-
jesięogólnatezaTatarkiewicza:omoralniedobrympostępowaniu
nierozstrzygająogólneipowszechnenormy,leczjednostkowere-
gułykonkretnegoczynusłusznego.Trzebagojednakinaczejokre-
ślić—opróczwartościrealizowanegodobranależyuwzględnićwar-
tośćsamegoczynu,abyćmożetakżeintencji.Osłusznościczynu
niedecydujeprostyrachunekdóbr,jakieprzyniósł,leczwybórmoż-
liwejdozrealizowaniawartościmocniejszejlubwyższej.Możesię
zdarzyćitak,żedobrowogóleniezostanieosiągnięte,alewczynie
zostaniezrealizowanawartośćmoralna.Robiącwszystko,byurato-
waćtonącego,urzeczywistniamypozytywnąwartośćmoralnąnawet
wtedy,gdynaszeusiłowanianieprzyniosąpożądanychskutków.
Czyntakijestsłuszny,choćtrudnotumówićorealizacjijakiego-
kolwiekdobra.
Działaniaczłowiekawyznaczajątakpojęteregułyczynusłuszne-
go,awięcsamewartości,którychpowinnościowośćprzekładasię
napowinnośćnormylubnatrakcyjność”zalecenia.Samenormysą
nnarzędziem”służącymdowyznaczaniaobszarunormalności,które
21Por.Ibidem,s.103.
