Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3121POJęCiEiKLASYFiKACJADÓBR
ska(np.powietrze).Czystedobrapublicznezewzględunakosztyibraktechnicznych
możliwościwykluczeniakogokolwiekmusząbyćwzasadziefinansowaneprzezbudżet
(państwa,samorząduiinnefunduszepubliczne),awięcnajczęściejzapośrednictwem
systemupodatkowegolubinnychdaninpublicznych:opłaty,cła,składkiitp.
Dobrapublicznecharakteryzująsiętym,żepożytkiznichpłynącesązazwyczaj
wspólniekonsumowane,alezewzględunaograniczonązdolnośćprodukcyjnąurządzeń
czyteżograniczonąprzepustowośćobiektówlubteżskończonezasobypodlegająone
zjawiskomzatłoczenialubprzepełnieniaczywyczerpania.Sązatemwidocznepewne
elementyrywalizacji.Cechujejestosunkowoniskikosztkrańcowyużycia(udostępnienia)
orazduża(alejednakmożliwa)trudnośćwykluczenia.Dobratefinansowanesątakże
codozasadyzpublicznychśrodkówfinansowychgromadzonychlokalnie,regionalnie
bądźcentralnie.Doprzykładówtakichdóbrmożnazaliczyć:rzeki,puszcze,wymiar
sprawiedliwości,bezpieczeństwowewnętrzne,administracjępubliczną.
Należypodkreślić,żewnaukachspołecznychiekonomicznychwystępująpewne
sytuacje,któreokreślamydylematamilubpułapkamispołecznymiiniedoczekały
sięoneodrębnejkwalifikacji.Jednymzprzykładówtypowychpułapekspołecznych,
októrychkoniecznienależywspomnieć,jesttzw.tragediawspólnegopastwiskaczyteż
VIII-wiecznyprzykładopisanyprzezD.Huma,odnoszącysiędoproblemuwspólnego
zbieraniaplonówprzezrolników.Większośćpułapekspołecznychłączyfakt,żewszystkie
sązwiązanezdobramiocharakterzewspólnym,czylitakimi,zktórychkorzystawiele
osóbiktóresąprzeciwieństwemtzw.dóbrprywatnych7.
Analizującistotęekonomicznąispołecznądóbrpublicznych,możnawskazaćnaich
charakterystycznecechy,takiejak:
•powszechnadostępność,
•brakkonkurencyjnościmiędzykonsumentami,
•niezależnośćkorzystaniaodichkosztów,
•zaspokajaniepotrzebzbiorowych,
•ograniczaniepoziomukonsumpcjidóbrprywatnych,
•najczęściejprzymusowycharakterkonsumpcji,
•ograniczaniemożliwościwyboruceluprzeznaczeniadochodów.
Narysunku3.1krzywaużytecznościczystegodobrapublicznego(A)jestniezależ-
naodpoziomudochodówindywidualnych.Każdyobywatel,niezależnieodwysokości
osiąganychdochodów,manieograniczonydostępdoczystegodobrapublicznego.
7A.Brelik,Dobrapublicznenaobszarachwiejskichjakoczynnikrozwojudziałalnościagrotury-
stycznejnaPomorzuZachodnim,WNPWN,Warszawa2015,s.31.Zob.takżeszerzejM.Słodowa-Hełpa,
Odkrywanienanowodobrawspólnego,„NierównościSpołeczneaWzrostGospodarczy”,nr43(3/2015),
DOI:10.15584/nsawg.2015.3.1ISSN1898-5084.
87