Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TeresaDębowska‑Romanowska
22
iakceptowalne,gdybyniestanowczerozdzielaniepożądanejwolnościwyboru
zachowaniasięododpowiedzialnościzatenwybórwsferzefnansówkomu-
nalnych.Przykłademtegorodzajukonstrukcjijesttzw.budżetobywatelski,bę-
dącyprzejaweminicjatywoddolnych,leczwoderwaniuodzasadyreprezen-
tatywnościwoliwiększości.Tozaśoznaczakoniecznośćmarginalizacjitakich
budżetówinadaniaimuzupełniającegocharakteru-jeślichcemyzachować
demokratycznysystem.
Czyzatempowinniśmyzmierzaćdodziałańrewolucyjnych,czyteżtylko
reformatorskich?Wdobiestabilizacjiniejesteśmyzbytskłonnidodziałańre-
wolucyjnych,ajużzwłaszczagdychodziosamorządterytorialny-czylinajbar-
dziejewidentny,niejakopokazowyprzykładudanego,bezkrwawegoprzewrotu
OkrągłegoStołu,azarazempowrotudodemokracji.Wdodatkuzautrzyma-
niemstatusquoprzemawiawysokajakośćprawa,napodstawiektóregobyłre-
aktywowanywPolscesamorządprzed25laty.
Wielespośródzupełnienowychisamodzielnieukształtowanychinstytucji
prawnychztegookresuprzetrwałowzasadniczoniezmienionymkształciedo
dziś.Stanowitozarazemnaszwłasnywkładwrozwójeuropejskiejmyślioin-
stytucjachlokalnychwspólnotterytorialnychiichmiejscuwpaństwieunitar-
nym.Wśródtychinstytucjioryginalnychisamodzielnieflwymyślonych”przez
opozycjęsolidarnościowąnaplanpierwszywysuwająsięinstytucjeprawno-
-fnansowe.Nieprzypadkowo.Myślę,żetwórcysystemufnansówlokalnych
mielinajwiększąświadomość,wjakimkontekściespołeczno-gospodarczym
będzie(przynajmniejpoczątkowo)działałsamorząd.Chodzioniesłychanie
skromnyzasóbmieniaprywatnego,wtymzwłaszczajeślichodziozasóbnie-
ruchomościwmiastachiosiedlach,czylitego,costatuujeflobywatelskośćlo-
kalną”wtradycyjnymrozumieniu.Towarzyszyłotemukryzysowezubożenie
społeczeństwa,większejeszczeniżto,któreflnormalnie”towarzyszyłoczasom
realnegosocjalizmu.
Rozdzieleniedochodówsamorząduoddochodówpaństwaioparcieźró-
dełtychdochodównapodatkachiopłatachlokalnych,zwłaszczanarealnym,
majątkowympodatkuodnieruchomości,wydawałosięnietylkotrudne-ale
dlawieluwręczszkodliwe.Stawiałobysamorządywpozycjiflżerujących”na
ztrudemzachowanejlubzdobytejwłasnościprywatnej.Tezastrzeżeniailęki
działająhamującododzisiaj.
Wieloletniezarządzaniezapomocątzw.centralizmudemokratycznego
obokinnychdestrukcyjnychcechrodziłotakżepodświadomąniechęćdopo-
dejmowaniasamodzielnychdecyzji,jakizresztądozasadyodpowiedzialności
indywidualnej.Dodziśpozostałanamnietylkonieufnośćwstosunkudoelit
lokalnych,aleiprzeświadczenie,żecentrumjestlepiejprzygotowanedosta-
nowienia,pobieraniaiegzekwowaniadaninpublicznychniżadministracjalo-
kalna.Wsprawachfnansowychniebyłotakżemiejscanaświadomądyskusję
olokalnejdemokracjibezpośredniej,czytojeślichodziobudżet,czyoreferen-
dalnąformęwprowadzanianiektórychpodatkówiopłatlokalnych.
Należyjednakzważyć,żeupoczątkurestytucjisamorządunieodbytodys-
kusjiideowejojegoistocieimiejscuwPolscejakopaństwieunitarnym.Bezdy-
skusyjniewydawałasiędominowaćideapaństwowegocharakterusamorządu,
