Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Transportwspomaganybiałkami
49
SPrAWDzENIE
12.Costanowiźródłoenergiidladyfuzji?
WIEDzY
13.Dlaktórejzcząsteczekistnieje
większeprawdopodobieństwodyfuzji
prostejprzezbłonękomórkową:
cząsteczkikwasutłuszczowego
czycząsteczkiglukozy?
14.Costaniesięzprzepływem
cząsteczekwkażdym
zwymienionychponiżejprzypadków?
(a)Wzrostrozmiarucząsteczek.
(b)Wzrostgradientustężeń.
(c)Zmniejszeniepowierzchnibłony.
15.Dwieprzestrzenieoddzielonesą
błonąprzepuszczalnątylkodlawody
idlacząsteczekżółtegobarwnika.
PrzestrzeńAjestwypełniona
wodnymroztworembarwnika
żółtego,aprzestrzeńBwodnym
roztworembarwnikaniebieskiego
otakimsamymstężeniu.Jeśliukład
pozostaniebezzakłóceńprzez
dłuższyczas,jakikolor
zaobserwujemywprzestrzeniA:
żółty,niebieskiczyzielony?(Pamiętaj,
żółtyzmieszanyzniebieskimdaje
zielony).Jakikolorzaobserwujemy
wprzestrzeniB?
16.Cosprawia,żetlenzpowietrza
atmosferycznegoniedyfunduje
donaszychorganizmówprzezskórę?
(Wskazówka:Jakimrodzajem
nabłonkajestskóra?).
TrANSPOrT
WSPOMAGANYBIAŁKAMI
Worganizmiedyfuzjaprostaograniczonajestdocząste-
czeklipofilnych.Większośćcząsteczekworganizmie
jestlipofobowalubelektrycznienaładowana,dlategonie
możeprzechodzićprzezbłonynadrodzedyfuzjiprostej.
Natomiastwiększośćsubstancjirozpuszczonychprzecho-
dziprzezbłonyzapomocąbiałekbłonowychwprocesie
określanymjakotransportwspomagany.
Jeślitransportwspomaganyzachodzibiernie,aczą-
steczkiporuszająsięzgodniezgradientemswoich
stężeń,orazjeśliwypadkowytransportzostajezatrzy-
manywmomenciewyrównaniastężeńpoobustronach
błony,procestakiokreślasięmianemdyfuzjiułatwionej
(ryc.2.5).Jeślitransportwspomaganybiałkamiwymaga
energiizATPlubinnegozewnętrznegoźródłaiprze-
mieszczasubstancjęwbrewgradientowijejstężenia,
procestakiokreślasięjakotransportaktywny.
Białkabłonowemającztery
głównefunkcje
Transportprzezbłonywspomaganybiałkamizachodzi
przyudzialebiałektransportowychprzechodzącychprzez
błonę.Dlafizjologówklasyfikowaniebiałekbłonowych
przezpryzmatichfunkcjijestbardziejużyteczneniż
klasyfikacjaopartanaichstrukturze.Przyjętyprzeznas
schematklasyfikacjifunkcjonalnejuwzględniaczterysze-
rokiekategoriebiałekbłonowych:(1)białkastrukturalne,
(2)enzymy,(3)receptoryoraz(4)białkatransportowe.
rYCINA2.8jestmapąporównującąstrukturalnąifunkcjo-
nalnąklasyfikacjębiałekbłonowych.Takiegrupowanie
niezupełniejerozróżnia,ponieważniektórebiałkabło-
nowemająwięcejniżjednąfunkcję,naprzykładrecep-
tory-kanałyczyreceptory-enzymy.
rOzDzIAŁ
2
BiałkastrukturalneBłonowebiałkastrukturalne
pełniątrzygłównefunkcje.
1.Pomagajątworzyćpołączeniamiędzykomórkami,
któreutrzymujątkankijakocałość,naprzykładpo-
łączeniaścisłeiszczelinowe(gapjunction).
2.Łącząbłonyzcytoszkieletem,abyutrzymaćkształt
komórek.Mikrokosmkinabłonkatransportującego
sąjednymzprzykładówbłonyukształtowanejprzez
cytoszkielet.
3.Związująkomórkizmacierząpozakomórkowąprzez
połączeniawłókiencytoszkieletuzkolagenempoza-
komórkowymiinnymiwłóknamibiałkowymi.
EnzymyEnzymybłonowekatalizująreakcjechemiczne
zachodzącenapowierzchnilubwewnątrzkomórek.Na
przykładenzymynazewnętrznejpowierzchnikomórek
wyścielającychjelitocienkiesąodpowiedzialnezatra-
wieniepeptydówiwęglowodanów.Enzymyzwiązane
zpowierzchniąwewnątrzkomórkowąwielubłonkomór-
kowychodgrywająistotnąrolęwprzekazywaniusygna-
łówześrodowiskazewnątrzkomórkowegodocytoplazmy
(zob.rozdział3).
receptoryBłonowebiałkareceptorowesąelementem
chemicznegosystemusygnalizacjiworganizmie.Związa-
niereceptorazligandemzazwyczajwywołujekolejnewy-
darzeniawbłonie(rYC.2.9).Czasamiligandpozostajena
powierzchnikomórkiikompleksreceptor–ligandwywo-
łujeodpowiedźwewnątrzkomórkową.Winnychsytu-
acjachkompleksreceptor–ligandjestdostarczanydo
komórkiwpęcherzyku.Receptorybłonowesąrównież
ważnedlaniektórychformtransportupęcherzykowego,
oczymdowieszsięwdalszejczęścitegorozdziału.
BiałkatransportoweCzwartagrupabiałekbłono-
wych–białkatransportowe–przenoszącząsteczkiprzez
błony.Istniejekilkaróżnychsposobówklasyfikacjibiałek
transportowych.Naukowcyodkryli,żegenydlawiększo-
ścibłonowychbiałektransportowychnależądojednejlub
dwóchgenetycznychDsuperrodzin”:wiążącejATP–ABC
(ATP-bindingcassette)superfamilylubnośnikówsub-
stancjirozpuszczonych–SLC(solutecarrier)superfamily.
BiałkazpierwszejrodzinyużywająenergiizATPdo
transportowanianiewielkichcząsteczeklubjonówprzez
błony.
