Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B2–Transkrypcjagenówitranslacja–syntezabiałek
13
genomowegoDNAzawartegowgenachiprodukująRNA,których
komórkapotrzebuje,jakrybosomowyRNA(rRNA),transportujący
RNA(tRNA)iinformacyjnyRNA(mRNA).WszystkieteRNAodgry-
wająrolęwsynteziebiałka.mRNA,którykodujebiałka,makomple-
mentarneniciotejsamejsekwencjijaknićsensowna(kodująca)genomo-
wegoDNA(rys.1).JednakżeRNAróżnisięodDNApoddwomawzglę-
dami:zasadamiRNAsąA,G,CiU(uracyl),anietymina,orazcukrem
tworzącymszkieletpolimerujestryboza,aniedeoksyryboza.Pozsynte-
tyzowaniuRNA„dojrzewa”ijestuwalnianydocytoplazmy,gdzie
zostajewykorzystanydosyntezybiałkowychpolimerówzaminokwa-
sów.Trzebastwierdzić,żeprocestranskrypcjigenówjestściśleregulo-
wany.Tylkoniektóregenyulegajątranskrypcjiwtymsamymczasie;
międzykomórkowecząsteczkisygnalizujące,naprzykładhormony,
mogązmieniaćtranskrypcjęgenówwobydwukierunkach.
TranslacjamRNATenproceszachodziwcytoplazmiekomórkinawolnychrybosomach
albonaszorstkimretikulumendoplazmatycznym(ERzezwiązanymi
rybosomami,RER).Mówiącogólnie,mRNAkodującebiałkacytoplaz-
matycznejestodczytywanenawolnychrybosomach,natomiastbiałka
przeznaczonedobłonkomórkowychlubnaeksportpowstająwRER.
RybosomyssakówsąutworzonezczterechrRNAiokoło75białek.
DokładniejszyopistychzagadnieńznajdujesięwKrótkichwykładach
Biologiimolekularnej.SekwencjazasadmRNAstanowiinformacjędlako-
mórkiosekwencjiaminokwasówwpowstającymbiałku.Zestawytrzech
zasadwmRNAzwanekodonami(którychistnieją64możliwekombina-
cje)mówią,któreaminokwasypowinnybyćużyte.Aminokwasy,które
mająbyćwykorzystanedosyntezybiałka(translacji)sąprzyłączonedo
tRNA.tRNAjestpofałdowanywtensposób,żeantykodonykomplemen-
tarnedokodonówmRNAsądostępnedlaoddziaływańtRNA–mRNA
wrybosomach.TakwięcsekwencjamRNAzrysunku1jesttłumaczonana
krótkiebiałkozsekwencjąmetionina–cysteina–tyrozyna–prolina–tyro-
zyna–arginina–seryna–leucyna–arginina,jakpokazanonarysunku2.
Wszystkiebiałkarozpoczynająsię(przynajmniejwewczesnejfazie
translacji)odaminokwasumetioniny,ponieważkodonAUGjestkodo-
nemstartowymijednocześniekodonemmetioniny.Dlawszystkichin-
nychaminokwasówjestkilkamożliwychkodonów(np.narys.2zarów-
noUAUjakiUACkodujątyrozynę).Istniejąrównieżtrzykodony
„stop”(UAA,UAGiUGA),któresąużywanedozakończeniatranslacji
mRNAdobiałka.WprzypadkubiałekpowstającychwszorstkimER,
pierwotnyproduktbiałkowypodlegaobróbceizostajezapakowany
waparacieGolgiego.Specyficznesekwencjeaminokwasówwbiałkach
„mówią”maszyneriikomórkowej,cotrzebazrobićzbiałkiemidokąd
wkomórcepowinnobyćwysłanewceluwykonywaniaswej„pracy”,
przezodczytywanie„peptydusygnałowego”,zwyklestanowiącego
mRNA
białko
Rys.2.ZwiązekmiędzysekwencjązasadwmRNAisekwencjąaminokwasów
wpowstającymbiałkulubpeptydzie
