Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Larrey,chirurgNapoleona,opisywałwswoichpamiętnikachbezbolesneamputacje
wykonywanenapolachbitewnadużymmrozie.BrytyjczykJamesArnott(prekur-
sorkriochirurgii)skonstruowałw1847r.półzamkniętysystemochładzaniaciała
(zbiornikzwodązsoląilodempołączonywężemzpęcherzemświni,nakładanym
naskórępacjenta).wodęzlodemisolą(temp.–200C)stosowałteżwbólachgło-
wy,neuralgiachiświądzie.FriedrichvonEsmarch(1823–1908)stosowałokłady
zworeczkówzlodemlubochładzaniezimnąwodąwspecjalnychzbiornikach
przystosowanychdoróżnychczęściciaławstanachpooperacyjnych,zapaleniach
iwchorobachreumatycznych.
Przełomnastąpiłzchwiląodkryciasposobuskraplaniagazów.Ogromnezasługi
wtejdziedziniemieliPolacy,ZygmuntwróblewskiiKarolOlszewski.Dziękiich
aparaturze,udoskonalonejprzezLindegow1895r.,możliwestałosięnietylko
skraplanietlenu,aleiazotu.
woreczkizlodemwprowadzonodolecznictwajużprzedzgórąstulaty.Postęp
technicznystworzyłnowemożliwości;dokonanosyntezyiprodukcjiprzemysło-
wejeteru,chlorkuetylu,suchegoloduitp.Odponad100latmożliwejestteżuzy-
skiwanieniskichtemperaturrzędu–195,80C,tj.temperaturywrzeniaciekłegoazo-
tu.Takniskietemperaturywykorzystywanopoczątkowowkriodestrukcji,czyli
wceluwybiórczegozamrażaniainiszczeniatkanek.Napoczątkulat80.XXwieku
ToshimaYamauchiopublikowałpracędotyczącązastosowaniaparciekłegoazotu
ioziębionegopowietrzaatmosferycznegodotemperaturystukilkudziesięciustopni
Celsjuszaponiżejzeradoleczeniachorychzreumatoidalnymzapaleniemstawów.
Udowodniłon,żeniskietemperaturymogąsłużyćnietylkododestrukcjitkanek
(kriodestrukcji),leczmożnajewykorzystaćdowywoływaniakorzystnychfizjolo-
gicznychreakcjiorganizmu.Stądpowstałnowytermin–kriostymulacja.wEuro-
piekrioterapiędoreumatologiiwprowadziłNiemiecReinhardFricke.Onteżjako
jedenzpierwszychwEuropiewprowadziłw1984r.dolecznictwametodęogólno-
ustrojowegodziałaniazimnawkriokomorze,chłodzonejnajpierwciekłymazotem,
anastępniezimnympowietrzem.wPolscepierwszyzastosowałkrioterapięogól-
noustrojowąw1989r.ZdzisławZagrobelny,posługującsiękomorąkriogeniczną
skonstruowanąprzezmgr.inż.ZbigniewaRaczkowskiegozInstytutuNiskichTem-
peraturiBadańStrukturalnychPANwewrocławiu.Zapomocąurządzeniado
miejscowejkrioterapii,skonstruowanegorównieżprzezZbigniewaRaczkowskie-
go,jużw1984r.tenrodzajzabiegustosowałwŚląskimSzpitaluUzdrowiskowym
wUstroniu-ZawodziudoleczeniareumatoidalnegozapaleniastawówZbigniew
Gburek.
Zastosowanieciekłegoazotuumożliwiłonajpierwmiejscowąniskotemperaturo-
wąkrioterapię,anastępnieoddziaływanienacałeciałokrańcowoniskichtempera-
turpowietrzaochłodzonegoazotem.Mimowspaniałegorozwojutejtechnikiochła-
dzaniapowietrzawostatnichparulatachwzględyekonomiczneiorganizacyjne
wymusiłyudoskonaleniestosowanychmetod.Ciekłyazotzostałzastąpionybar-
dziejopłacalnąimniejuciążliwąmetodąochładzaniapowietrzazabiegowegood
dawnastosowanąwprzemyślespożywczymiwgospodarstwachdomowychmeto-
dąsprężarkową.TakwięcwkońcuXXwiekudziękipostępowinaukiitechniki
wprowadzonodofizjoterapiiaparatydokrioterapiimiejscowejiogólnoustrojowej
drugiejgeneracjiniestosującejużciekłegoazotu.Donichnależąteżpolskiekomo-
rydokrioterapiiogólnoustrojowejchłodzonesystememsprężarkowym(bezciekłe-
goazotu),jakipolskieaparatydokrioterapiimiejscowejprzyużyciudwutlenku
62
