Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kolejnymcelemHitlerabędzieCzechosłowacja.KilkatygodnipoAnschlussie
rządpolskiwystąpiłzinicjatywąpoprowadzeniawBudapeszciepoprzezzaufane-
goprzedstawicielastronypolskiejnegocjacjidotyczącychrampolsko-węgierskiej
współpracywojskowej1.WczerwcuministersprawzagranicznychBeckporozu-
miałsięzJánosemEsterházym,przewodniczącymZjednoczonejPartiiWęgier-
skiej(węg.EgyesültMagyarPárt)wCzechosłowacji2.Wczasiewrześniowego
kryzysuwCzechosłowacjirządpolskiwielomakanałamizachęcałWęgrówdo
–choćbyzbrojnego–wystąpieniawceluponownegoprzyłączeniaRusiZakarpac-
kiejdoWęgier.Abyprzekonaćwęgierskądyplomację,wewrześniupolskieMSZ
wielokrotnieorganizowałoprzedwęgierskimposelstwemwWarszawiedemon-
stracjesolidarnościowepodhasłemprzywróceniawspólnejpolsko-węgierskiej
granicy.Tymczasemstronawęgierskaskłaniałasięwtymczasiejeszczekuroz-
wiązaniupokojowemu,ufając,żeodzyskanieRusiZakarpackiejudasiębezuży-
ciabroni.TydzieńpozakończeniukonferencjiwMonachiumszefgabinetuwę-
gierskiegoministrasprawzagranicznychIstvánCsákyudałsiędoWarszawy
zmisjąspecjalną,abyuzyskaćwsparciewojskapolskiegowceluodzyskaniaRusi
Zakarpackiej.Węgrzychcieli,bydziałaniazainicjowaliPolacy,podczasgdyWar-
szawanawoływaładozapoczątkowaniaakcjistronęwęgierską.Kilkadnipobez-
owocniezakończonychrozmowachwWarszawieMichałTomaszŁubieński,szef
gabinetupolskiegoministrasprawzagranicznych,udałsiędoBudapesztu,byna-
mówićrządwęgierskidodokonanianapaścizbrojnejnaRuśZakarpacką,jednak
itospotkanienieprzyniosłooczekiwanychwyników.Namocypierwszegoarbi-
trażuwiedeńskiegoz2listopada1938roku,wbrewwszelkimoczekiwaniomRuś
ZakarpackapozostałaprzyCzechosłowacji.Sprawiłoto,żerządwęgierskizdecy-
dowałsięprzejśćdoczynu.Byłojużjednakzbytpóźno:sprzeciwwyraziłyuczest-
niczącewarbitrażuNiemcyiWłochy.Zaistniałakoniecznośćodwołaniaakcji
wojskowej,cozostałobardzoniedobrzeprzyjęteprzezstronępolską.Wwyniku
porażkiministersprawzagranicznychKálmánKányapodałsiędodymisji;poseł
węgierskiwWarszawieAndrásHorywnioskowałoprzeniesienie,zmieniłjednak
zdaniepodwpływemsugestiiswojegoprzyszłegonastępcy,IstvánaCsákyego3.
ZajęcieRusiZakarpackiejniepowiodłosięjesienią1938roku,jednakwmar-
cu1939roku,wprzededniurozpaduCzechosłowacjiHitlerzezwoliłnaprzepro-
wadzenieakcji.14marca1939rokuoddziaływęgierskieruszyłynaRuśZakar-
packą,by17marcadotrzećdoPolski:wtensposóbprzywróconazostaławspólna
polsko-węgierskagranica.
1
MNLOLK6476.csomó1938.17.tételSzyfrogramAndrásaHoryegodoministra
sprawzagranicznychKálmánaKányi,1kwietnia1938roku.
2
MNLOLK6476.csomó1938.17.tételListAndrásaHoryegodoministraspraw
zagranicznychKálmánaKányi,28czerwca1938roku.
3
MTAKönyvtáránakKézirattáraMs10864/1-10.A.Hory,Az1939.évinémet-lengyel
hóborúelőzményei,Balatonakarattya1959(rękopis),w:HoryAndrósvisszaemlékezései,s.25.
–15–
