Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Francjaacywilizacjafrancuska
ródczyregion,októrymmówionoiktórytraktowanojakostosunkowo
odrębnącywilizację.Jużwczasachnowożytnychnatomianozasłużyły
naprzykładEuropaczyAmeryka.UżywanebyłynazwytakiejakDcy-
wilizacjaeuropejska”czyDcywilizacjaamerykańska”16.Pojęciecywilizacji
możedotyczyćróżnychwielkichzbiorowościkulturowychispołeczno-
-politycznych,którychspoiwemmogąbyćnietylkonarodyczykraje,lecz
takżereligiaczychoćbyjęzyk.DlategomożnamówićrównieżoDcywili-
zacjiislamskiej”.
PojęcietobyłoużywanejużwstarożytnościinaprzykładwGrecjista-
rożytnejsłużyłodoodróżnianiaspołeczeństwamającegorozwiniętąkul-
turęodspołeczeństwinnych,określanychmianembarbarzyńców.Termin
cywilizacjapochodziodsłowałacińskiegocivilisoznaczającego<obywa-
telski’lub<państwowy’.Połaciniesłowocivisoznaczaobywatela,abycie
cywilizowanympierwotnieoznaczałozamieszkiwaniewobrębiemiasta,
którezkoleiutożsamianebyłozpaństwem17.Życiewpaństwieregulo-
wanebyłoprzezprawoopartenanormachmoralnychobowiązujących
wdanymspołeczeństwie.Dlaprawazaśpodstawowąkategorięstanowiła
sprawiedliwość.Dlategoprzydefiniowaniupojęciacywilizacjistosunko-
wodużąrolęodgrywałaideasprawiedliwości.Odrębnąsprawąjestzaśto,
jakwokreślonychepokachsprawiedliwośćbyłarozumiana.Innymmoc-
noakcentowanymwyróżnikiemcywilizacjibyły(ichybanadalwjakimś
stopniusą)osiągnięciadanegospołeczeństwa.Wstarożytnościbeztego
elementuwgruncierzeczyniebyłobymożliwedefiniowaniecywilizacji,
jejistotęisensstanowiłobowiemodróżnieniewłasnegospołeczeństwaod
innychpoprzezwskazanieosiągnięć.
Oczywiście,wtamtymczasiepojęcietomiałosilnieoceniającycharak-
ter.Dziśwyznacznikiemcywilizacjijeststopieńrozwojudanegospołe-
czeństwa,przedewszystkimpoziomrozwojukulturymaterialnejiducho-
wej,atakżerozbudowanysysteminstytucjispołecznych18.
Wielcymyślicielefrancuskiegooświecenia,tacyjakWolterczyCon-
dorcet,uważali,żeokreśleniacywilizacjamożnaużyćtylkowodniesieniu
16
Namianocywilizacjiamerykańskiejzasługiwałynawetdwaogromneobsza-
ry:anglosaskiilatynoski,zdominowaneprzezkraje,wktórychużywanyjestjęzyk
angielski,hiszpańskiiportugalski.Innąsprawąjestto,żewodniesieniudogrupy
krajówużywającychjęzykówhiszpańskiegoiportugalskiegoużywanotakżenazwy
Dcywilizacjalatynoamerykańska”.
17
Patrz:Civis,[hasłow:]Glosbe,https://pl.glosbe.com/la/pl/civilis[dostęp:
1.07.2018].
18Wrozmaitychsporachipolemikachsłowocywilizacjamożebyćużytewod-
niesieniudoidei,naprzykładDcywilizacjaśmierci”.Wtakichprzypadkachnaogół
chodzijednakozaakcentowaniestosunkudodanegozjawiskaczyocenypewnych
działań,aniewyodrębnieniewspólnotykulturowo-społecznej.
37
